Byłem ostatnio na dwóch spek­taklach, o których niełatwo zapomnieć. Trzeba je zobaczyć wielokrotnie, aby ogarnąć całą wieloznaczność obu dzieł, opar­tych na dwóch wybitnych utwo­rach literackich, niesłychanie skom­plikowanych w warstwie narracyjnej, w których realistyczne, często drobia­zgowe opisy środowiska stanowią tło, więcej - podstawę akcji, zrodzonej z filozoficznego założenia, tkwiącego ko­rzeniami w metafizyce. Opera Rainera Kunada "Mistrz i Małgorzata" do li­bretta Heinza Czechowskiego według powieści Michała Bułhakowa w Tea­trze Wielkim w Warszawie i "Sztuk­mistrz z Lublina" Isaaca Bashevisa Singera w adaptacji Michała Komara z muzyką Zygmunta Koniecznego w Te­atrze Współczesnym we Wrocławiu. Autorzy adaptacji scenicznych obu powieści wybrali z ogromnego materia­łu literackiego, obejmującego historię wielu niezwykle wyraziście nakreślo­nych osobowości, dzieje zmagania się z losem i z własną słabością bohaterów,