mat. organiztora

Ciało jako fenomen kulturowy – nośnik wielopoziomowej wiedzy, zapisu pokoleniowych doświadczeń i traum. Ten motyw przewodni tegorocznej odsłony Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Retroperspektywy łączyć będzie aż 18 wydarzeń. Wśród premier między innymi instalacja performatywna „Schulz: Skrawki” Konrada Dworakowskiego czy „Dionizos 360” Pawła Passiniego. Nie zabraknie propozycji zagranicznych, takich jak „All I can manage, more than I could” grupy Earthfall z Wielkiej Brytanii. Organizatorzy właśnie ogłosili program wydarzenia, w dużej mierze przeniesionego do Internetu. Festiwal odbędzie się w dniach 21–30 sierpnia.

Tegoroczna edycja Retroperspektyw będzie zdecydowanie inna od dotychczasowych. Program stworzony pod hasłem CIAŁO/PAMIĘĆ/HISTORIA przepisany został na rzeczywistość online, jednak „zdalność” traktuje nie tylko jako organizacyjną konieczność, ale też temat do przepracowania przez twórców teatru.

– Tworzenie dla widzów, których nie ma, jest trudne. Tym niemniej przyjęliśmy wyzwanie i postanowiliśmy szukać sposobu na nowy kontakt z widzem. Pytamy, jak dotknąć go po drugiej stronie ekranu i w jaki sposób rozmawiać z nim o rzeczach ważnych – mówi Tomasz Rodowicz, dyrektor festiwalu. Odpowiedzią ma być nie tylko forma prezentacji: transmisje oraz emisje wcześniej zarejestrowanych spektakli czy ograniczona reżimem sanitarnym liczba widzów w przestrzeni festiwalu, ale także pogłębiony namysł i dyskusje z udziałem uznanych twórców teatru na świecie. W panelu diagnozującym nową rzeczywistość teatralną i podejmującym próbę prognozowania jej kształtu w czasie po pandemii głos zabiorą między innymi, Richard Schechner, Thomas Richards, Mario Biagini, Anna Karasińska, Tomasz Majewski, Dariusz Kosiński. Programowo festiwal zorganizowany zostanie wokół hasła odwołującego się do pamięci ciała – pojęcia szeroko dyskutowanego w humanistyce przez ostatnie kilka lat. Spektakle, koncerty, projekcje filmowe czy performance mówić będą o relacji sztuki z pamięcią i historiami zapisanymi w ludzkich ciałach, w pamięci własnej oraz wcześniejszych pokoleń.

Mocnym akcentem tegorocznej edycji są premiery. 21 sierpnia festiwal otworzy instalacja performatywna „Schulz: Skrawki” Teatru CHOREA w reżyserii Konrada Dworakowskiego. Biorąc za punkt wyjścia „Traktat o manekinach” reżyser skupia się na ludzkich ułomnościach, stających się jednocześnie siłą. Poprzez poszukiwanie i przekraczanie granic pomiędzy ludzkim ciałem a materią aktorzy wejdą w proces twórczy sugerowany przez Jakuba – bohatera opowiadań Brunona Schulza. Celem reżysera jest zbudowanie świata wyobrażeń, fantasmagorii i pragnień, do odwiedzenia którego publiczność zostanie zaproszona osobiście – do przestrzeni Fabryki Sztuk, ale też zdalnie za sprawą planowanego streamingu.

Po raz pierwszy w czasie festiwalu zobaczyć będzie można wideo-performance Patrycji Dołowy „Widoczki w pudełku”. Artystka swoim działaniem chce zwrócić uwagę na kwestie przestrzeni i pamięci. Jak sama podkreśla, ludzie opowiadają historie po to, by rozwiać lęki, przepłakać to, co trudne, obśmiać, co nieuleczalne i przeżyć niewyobrażalne. Premiera online i w formie projekcji już 26 sierpnia.

Dzień później, 27 sierpnia, zaprezentowana zostanie kolejna premiera Teatru CHOREA. Spektakl „iGeneration?” według koncepcji Janusza Adama Biedrzyckiego, Wiktora Moraczewskiego i Magdaleny Paszkiewicz zabierze publiczność do świata dystopijnej współczesności naszpikowanej technologią. W badaniu jej natury artystów CHOREI wspierają twórcy z grupy młodzieżowej teatru.

Z kolei premierowy wideo-performance „W wieży zamknięta” Julii Jakubowskiej zderzy baśnie Braci Grimm, Charlesa Perraulta i Hansa Christiana Andersena z ich disnejowskimi wersjami. Młoda artystka, laureatka stypendium Prezydent Miasta Łodzi, pokaże kobiety w różnym wieku, o odmiennych sytuacjach mieszkaniowych. Publiczność zobaczy historie matek, osób w związkach, ale i samotnych.

Nowości również na scenie międzynarodowej – na przykład wideo-spektakl „All I can manage, more than I could” w wykonaniu grupy Earthfall z Wielkiej Brytanii. To zapis procesu pracy reżysera z choreografem-terapeutą nad przywołaniem poprzez taniec historii próby samobójczej. Ponieważ artyści nie mają możliwości pracy razem, stworzyli film, który jest reprezentacją pierwotnego pomysłu. Jak podkreślają, ich projekt wymaga od widza zadania sobie pytania o granice własnych możliwości.

Wyjątkowo zapowiada się premiera najnowszego spektaklu w reżyserii Pawła Passiniego „Dionizos 360”. Eksperymentalny pokaz na podstawie trzech tragedii Eurypidesa: „Fenicjanki”, „Błagalnice” i „Bachantki” położy nacisk na rekonstrukcję i ukazanie mechanizmu przemiany postaci w teatrze antycznym. W maseczkach ochronnych, zamienionych przez rozszerzoną rzeczywistość (VR) w trójwymiarowe antyczne maski, aktorzy pracować będą w odosobnieniu, co wymusi konieczność pozostawienia miejsca dla partnera i przewidzenia jego obecności w swoim działaniu. Widzowie będą śledzić poczynania aktorów za pomocą gogli VR.

Co jeszcze w programie? Przedstawienie Teatru Złote Wrota z Kijowa „Czy mnie kochałeś, tato?”, białoruski współczesny dramat w reżyserii Stasa Zhyrkova; Monika Wachowicz w spektaklu „W zawieszeniu” w reżyserii Artiego Grabowskiego oraz „Salto mortale” łódzkiej artystki Majki Justyny, podejmujący wątek przemijalności. Stworzone przez dzieci i młodzież „Kroniki sejneńskie” w reżyserii Bożeny Szroeder, w oparciu o opowieści dziadków i pradziadków, odtworzą dzieje przedwojennego, polsko-żydowskiego miasteczka z pogranicza. Z kolei „Więcej niż jedno zwierzę” teatrgalerii STUDIO z Warszawy to połączenie mockumentu przyrodniczego z emocjonalnym koncertem muzyki pop. Projekt inspirowany światem dzikich zwierząt, a także doświadczeniami performerów przełamuje tradycyjne narracje znane z popularnych filmów przyrodniczych.

W festiwalowym programie nie zabraknie też koncertów. Na pierwszy organizatorzy zapraszają już w dniu otwarcia, 21 sierpnia. Występ zespołu William’s Things czyli Michała Górczyńskiego, Seana Palmera i Tomasza Wirackiego łączy rytuał dźwięku z ponadczasowymi tekstami Williama Blake’a. Wśród innych propozycji muzycznych znalazły się koncerty zespołów Mojo Pin i NeoKlez.

Po raz pierwszy w programie Retroperspektyw zagościły też propozycje filmowe. Pierwsza z nich to „Pieśń pamięci” w reżyserii Nathalie Rossetti oraz Turi Finochiaro, opowiadająca historię podróży dwójki ormiańskich muzyków do Anatolii – miejsca, gdzie narodziła się kultura ormiańskich pieśni liturgicznych. „Koniec Pieśni”, film Piotra Borowskiego, opowiada o jego wędrówce z przedstawieniem teatralnym po podlaskich wsiach. Ludzie w podziękowaniu śpiewali aktorom swoje pieśni, a oni je nagrywali, mając świadomość gromadzenia bezcennego bogactwa odchodzącego świata. Tę sekcję programu zamykają „Konstelacje” Anieli Gabryel, będące próbą rozwikłania rodzinnych problemów.

Międzynarodowy Festiwal Teatralny RETROPERSPEKTYWY (RPS) odbywa się cyklicznie od 2010 r. w Fabryce Sztuki w Łodzi przy ul. Tymienieckiego 3. Festiwal ma formę przeglądu teatralnego i prezentuje najatrakcyjniejsze zjawiska teatralne, definiujące kulturową tożsamość współczesnego człowieka, nie różnicując artystów na zawodowców i amatorów.

Pełny program wraz z możliwą formą uczestnictwa (online/offline) w poszczególnych wydarzeniach można znaleźć na stronie festiwalu: retroperspektywy.com. Udział we wszystkich wydarzeniach festiwalowych jest bezpłatny, na wydarzenia offline obowiązują rezerwacje przyjmowane od 3 sierpnia.

Pierwsze trzy dni festiwalowych wydarzeń spotkają się w przestrzeni Fabryki Sztuki z tegoroczną edycją Fotofestiwalu – Międzynarodowego Festiwalu Fotografii w Łodzi, którego program skupiać się będzie wokół nietypowych, autorskich i odważnych kolekcji fotograficznych.