"Kubuś Fatalista i jego pan" Denisa Diderota - wybitnej postaci francuskiego Oświecenia, należy z pewnością, w opinii większości czytelników literatury francuskiej, do bardziej przyjemnych, sympatycznych lektur. Swego czasu jednak powiastki Kubusiowe napisane w 1773 roku, nie miały najlepszych opinii. Wydano je dopiero, z dużymi zresztą oporami, po 23 latach, a już w 1826 roku uległy one konfiskacie. "Dzisiejszemu czytelnikowi - pisał Boy, tłumacz Diderota - wydać się może niepojętym w jaki sposób ta niewinna książeczka mogła stać się tak ciężkim kamieniem obrazy i budzić (...) obawy ostrożności". Istotnie, rewolucyjny - jak na wiek XVIII i nieco później - "Kubuś Fatalista" jest dla współczesnego czytelnika po prostu pyszną zabawą. Takie założenie przyjął również adaptator "Kubusia" i jego reżyser na scenie kaliskiej - Witold Zatorski. Odnajdując teatralny klucz w samym utworze Diderota, miesza różne popularne konwencje widowiskowe, robi z