Cricoteka wraz z Instytutem Cervantesa w Krakowie, krakowską Akademią Sztuk Teatralnych i hiszpańskim Centrum Dokumentacji Sztuk Scenicznych i Muzyki zaprasza na Festiwal Gra z Kantorem: Hiszpania – furie, fantomy, infantki. Na dziesięciodniowy przegląd, odbywający się od 16 do 25 listopada, złożą się prezentacje zaproszonych twórców, realizowane w formule spektakli na żywo i projekcji – pokazywane w Polsce po raz pierwszy – czytanie performatywne, spotkania, panele dyskusyjne z udziałem artystów i badaczy oraz ekspozycje. Kuratorką festiwalu Gra z Kantorem jest Magdalena Link-Lenczowska.

mat. organizatora

Od 2018 roku Cricoteka realizowała, kuratorowane przez Annę Różę Burzyńską, cykle comiesięcznych projekcji spektakli teatralnych światowych i polskich reżyserów, które podejmują artystyczną grę z twórczością Tadeusza Kantora. W tym roku program zyskuje nową formułę prezentacji współczesnego teatru hiszpańskiego, teatru tańca, performansu i dramaturgii. Bada interakcje z twórczością Kantora autorów i autorek różnych pokoleń, posługujących się radykalnie odmiennymi językami artystycznymi, twórców lokalnych, związanych z danym miejscem, i uniwersalnych, cieszących się światową renomą.

Edycja hiszpańska, kuratorowana przez Magdalenę Link-Lenczowską, inauguruje wieloletni program. Każda kolejna odsłona festiwalu będzie w całości poświęcona jednemu krajowi.

Gra z Kantorem przyjmuje podwójną perspektywę. Z jednej strony chce pokazać wpływ, jaki miał na światową sztukę Teatr Cricot 2 w okresie swojej aktywności, jak był przyjmowany podczas światowych tournée i rozumiany w odmiennych geograficznie, politycznie i kulturowo kontekstach. Drugim celem poświęconego Kantorowi festiwalu jest próba wychwycenia motywów z jego imaginarium, które stają się ważne dla nowego pokolenia hiszpańskich artystów i artystek zarówno w kontekście formalnym, jak i tematycznym. Gra z Kantorem w Cricotece będzie przestrzenią stawiania pytań o to, jak Kantorowskie idee mogą być dziś przetwarzane przez język sztuki i na które z obecnych problemów cywilizacyjnych – z nowymi wojnami, konfliktami i kryzysami – mogą być odpowiedzią.
A także odwrotnie – czym Tadeusz Kantor mógłby się dziś zainspirować w działalności współczesnych twórców.

Tegoroczna edycja poświęcona będzie wielkiej estetycznej fascynacji reżysera i malarza: Hiszpanii – związkom Tadeusza Kantora z tym krajem, a jednocześnie polityczno artystycznemu fenomenowi odbioru Cricot 2 w państwie przepracowującym przeszłość monarchiczną, kolonizacyjną i totalitarną, pozostającym do dziś bramą między Europą a Afryką.

Na dziesięciodniowy przegląd złożą się pierwsze w Polsce prezentacje zaproszonych twórców, realizowane w formule spektakli na żywo i projekcji, spotkań, paneli dyskusyjnych z udziałem artystów i badaczy, czytania performatywnego oraz ekspozycji.

Program – realizowany przez Cricotekę we współpracy z Instytutem Cervantesa w Krakowie, krakowską Akademią Sztuk Teatralnych, z ekspertami oraz naukowcami z Hiszpanii oraz przy wsparciu hiszpańskiego Centrum Dokumentacji Sztuk Scenicznych i Muzyki – otrzymał dofinansowanie z budżetu państwa, ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

PROGRAM

Instytut Cervantesa w Krakowie
Kanonicza 12

16 listopada (czwartek)
godz. 18.00
Kantor w Hiszpanii: doświadczenie – dyskusja

Eusebio Calonge, Beatriz Hernanz Angulo, Ricardo Iniesta, Paco de La Zaranda, Bogdan Renczyński, Tom Skipp

Prowadzenie: Magdalena Link-Lenczowska

Dyskusja z udziałem hiszpańskich artystów i krytyków teatralnych wokół wspomnień związanych z osobistymi doświadczeniami spektakli Cricot 2 i hiszpańskimi tournées Teatru oraz wpływu, jaki na artystyczne postawy twórców miały spotkania z Tadeuszem Kantorem
i Cricot 2.

Dyskusja w języku polskim i hiszpańskim, tłumaczona symultanicznie
Wstęp wolny

godz. 19.30
Wernisaż wystawy Recepcja Kantora w Hiszpanii: spektakle Cricot 2 i 40 lat La Zarandy
Ekspozycja będzie dostępna do 15 grudnia
Na wystawie zorganizowanej przez Instytut Cervantesa w Krakowie wraz z Cricoteką i przy współpracy z Centrum Dokumentacji Sztuk Scenicznych i Muzyki Hiszpanii prezentujemy kolekcję materiałów i fotografii ze spektakli Kantora w Hiszpanii oraz z 40 lat życia najbardziej kantorowskiego z hiszpańskich teatrów – La Zarandy.

W twórczości teatru La Zaranda obecne jest również hiszpańskie dziedzictwo, spuścizna najtragiczniejszego baroku, podążającego drogą groteski: Goi z Kaprysów, Zuluagi, teatralnej dziwaczności Valle-Inclána czy Unamuna. Jest w nim również prawdziwie europejskie spojrzenie, które czerpie z teatru Becketta i Pirandella, groteski i ekspresjonizmu, a przede wszystkim z twórczości Tadeusza Kantora, wielkiego geniusza teatru, którego dała światu Polska. Wystawa jest swoistym hołdem dla artystów i drogi ich wzajemnych inspiracji.
Wstęp wolny

Cricoteka
Nadwiślańska 2-4, Kraków

17 i 18 listopada (piątek, sobota), godz. 19.00
Bitwa nieobecnych – spektakl grupy La Zaranda
Reżyseria: Paco de La Zaranda, tekst: Eusebio Calonge, występują: Francisco Sánchez, Gaspar Campuzano i Enrique Bustos

Spektakl grupy La Zaranda, podobnie jak niegdyś Cricot 2, definiuje się jako teatr tułaczy, bezdomny, wędrowny. Jednak 45 lat pracy twórczej i występy na czterech kontynentach zapewniły jej międzynarodowe uznanie. Grupa czerpie z tradycyjnych korzeni andaluzyjskiej kultury, by tworzyć uniwersalną symbolikę. La Zarandę inspiruje codzienność, to z niej zaczerpnięte są przedmioty sceniczne, często o obniżonej po Kantorowsku randze, niepozbawione jednak swoistej autonomii i symbolicznych znaczeń. Grupę cechuje poetyka osobna, oryginalna i konsekwentna, operująca językiem, który bada problematykę pamięci indywidualnej i zbiorowej.

Sztuka grupy La Zaranda jest metaforą życia jako walki z udziałem trzech aktorów, którzy odtwarzają role rozbitków historii, pozostałości rozproszonej armii, której przyszło walczyć w anonimowej, bezlitosnej wojnie. Sztuka jest refleksją na temat tragicznej, skazanej na przegraną walki i donkiszoterii, które wydają się esencją narodowej tożsamości zarówno w Hiszpanii, jak i w Polsce. Jednocześnie, gdy na Ukrainie trwa wojna, nieuniknione jest odczytanie spektaklu przez jej pryzmat. Przedstawienie wreszcie jest bolesną satyrą na ludzkie pragnienie władzy, w której godność i wiara funkcjonują jako akt oporu.

Spektakl w języku hiszpańskim, z polskimi napisami
Bilety w cenie 30/20 zł do kupienia w kasie oraz na stronie bilety.cricoteka.pl

19 listopada, godz. 18.00
Martwy pies w pralni… O silnych (2007, 165’) – projekcja spektaklu
Tekst, reżyseria, przestrzeń sceniczna, kostiumy: Angélika Liddell; występują: Nasina Akaloo, Miguel Ángel Altet, Carlos Bolívar, Violeta Gil, Angélika Liddell, Vettius Valens; światło: Carlos Marquerie; rzeźby: Enrique Marty; produkcja: Centro Dramático Nacional; współpraca: Atra Bilis

Wprowadzenie: Anna Róża Burzyńska

Angélika Liddell – autorka sztuk teatralnych, manifestów, poezji i prozy, reżyserka i aktorka; jest jedną z najbardziej dyskutowanych współczesnych artystek. Krytycy zaklasyfikowali jej teatr jako „awangardowy i polityczny, głęboko emocjonalny”. Znakami rozpoznawczymi jej twórczości są krytyka społeczna oraz poszukiwanie sensu poprzez cierpienie i subwersję.

W licznych wywiadach podkreśla znaczenie estetyki teatru Tadeusza Kantora dla kształtowania jej wizji teatru.

Martwy pies w pralni to spektakl, który artystka nazywa apokaliptycznym political fiction. Poddaje w nim ostrej krytyce ideały Oświecenia, które tworzą opozycję państwo–wróg,
a następnie podporządkowują życie społeczne eliminacji jednego z nich. Przemoc i wojna są narzędziami nowego, totalitarnego stanu Bezpieczeństwa Publicznego. W spektaklu artystce towarzyszą nie tylko żywi współwykonawcy, ale także Kantorowskie manekiny przedstawiające trupy aktorów.

Spektakl w języku hiszpańskim, z polskimi napisami
Wstęp wolny

21 listopada (wtorek), godz. 18.00
Kantor w Hiszpanii: stan badań – dyskusja
Agnieszka Matyjaszczyk-Grenda (Universidad Complutense Madrid), Julia Nawrot (Universidad de Granada), Katarzyna Osińska (Instytut Slawistyki PAN w Warszawie)

Prowadzenie: Anna Róża Burzyńska (Uniwersytet Jagielloński)

Spotkanie polskich i hiszpańskich akademiczek, badających, jaki wpływ na twórczość Tadeusza Kantora miała inspiracja kulturą iberyjską i tego, jaki wpływ estetyka twórcy Cricot 2 wywarła na współczesną hiszpańską sztukę awangardową. Spotkanie skupi się wokół analizy fenomenu szczególnie entuzjastycznej recepcji sztuki Kantora i Cricot 2 w Hiszpanii, jej źródeł i przyczyn.

Dyskusja w języku polskim
Wstęp wolny

22 listopada (środa), godz. 18.00
Tres – najcichszy performans świata
Rozmowa Marcina Barskiego z Michałem Liberą

Kataloński artysta Tres uczynił ciszę głównym tematem swojej praktyki twórczej. Badał jej różne aspekty w swoich pracach wizualnych, działaniach performatywnych oraz dźwiękowych. Swego rodzaju opus magnum Tresa stanowi performans Blackout, polegający na stopniowym wyłączaniu urządzeń elektrycznych w wybranym budynku – w ciągu 30–40 minut publiczność jest oswajana z coraz głębszymi poziomami ciszy, aż w końcu budynek staje się martwą, architektoniczną konstrukcją. Niespełnionym marzeniem Tresa było „wyłączenie” budynku Cricoteki w Krakowie, co wynikało między innymi z fascynacji artysty pracami Tadeusza Kantora. O tym, jak można byłoby przeprowadzić taki performans, dlaczego jest to takie trudne oraz o tym, w jaki sposób twórczość Kantora wpłynęła na Tresa, porozmawiają Michał Libera i Marcin Barski.

Podczas spotkania odbędzie się projekcja performansu katalońskiego artysty Kakua y Kántor. Concierto silencioso para coro y mar de mercurio, który polegał na odtworzeniu Kantorowskiego panoramicznego happeningu morskiego w Święto Muzyki, 21 czerwca 2006 roku na barcelońskiej plaży Sant Sebastià. Akcja odbyła się z udziałem niemego chóru Euskal Hiria pod batutą Pablo Beleza, oraz Jakoba Draminskyego, Aurory Velez, Sergiego Vergesa
i Davida Parrasa.

Rozmowa w języku polskim, tłumaczenie na polski język migowy
Wstęp wolny

23 listopada (czwartek), godz. 18.00
Biel cienia (1997, 57’) – projekcja spektaklu
Reżyseria: Marta Carrasco, Pep Bou; współpraca: Oscar Molina; choreografia, taniec: Marta Carrasco; światła: Pep Bou, Jaume Ventura; formy rzeźbiarskie: Pilar Albaladejo, Mónica Fernández, Joaquim Camps, Adolf Vila; kostiumy: Gabriel Azcoitia; produkcja: Pep Bou Produccions

Wprowadzenie: Magdalena Link-Lenczowska

Taneczny monodram, w którym artystka podejmuje eksploracje przestrzeni między śmiercią
a pamięcią, zamieniając scenę w rodzaj Kantorowskiej maszyny pamięci naznaczonej silną, feministyczną perspektywą. Ponadto skupia się na mechanizmach władzy w świecie sztuki poprzez cielesną wiwisekcję relacji Camille Claudel i Aguste’a Rodina. Tu scena staje się ramą, która pęta artystkę i z której konwencji, wzmocnionych patriarchalną relacją emocjonalną, stopniowo się wybudza po dekadach letargu w klinice psychiatrycznej, walcząc o własną tożsamość artystyczną.

Katalońska choreografka, tancerka i aktorka, sama najchętniej określająca się jako artystka performatywna. Założycielka grupy Companyia Marta Carrasco, jako choreografka stale współpracuje z Teatre Nacional de Catalunya. Jej styl tanecznej ekspresji pomiędzy ekspresjonizmem i groteską sprawia, że porównywana jest przez krytyków do Piny Bausch.

Spektakl bez słów
Wstęp wolny

25 listopada (sobota), godz. 18.00
Infantka Velázqueza

Czytanie performatywne sztuki Jerónima Lópeza Mozo przygotowane przez Pracownię Dramaturgiczną Akademii Sztuk Teatralnych

Punktem wyjścia dla sztuki Infantka Velázqueza jest wizyta w muzeum Prado Tadeusza Kantora, kiedy to artysta dostrzega, że uwieczniona na obrazie Las Meninas Infantka Małgorzata chce się zeń wydostać. Udaje się jej uwolnić z symbolizującego opresyjną kontrolę płótna, by następnie, przemierzając Europę, znaleźć się w pracowni Kantora. Ten zachęca ją do odtworzenia, z udziałem aktorów Cricot 2, jej historii, co otwiera pole autotematyczne w dramacie. Podróż Infantki przebiega w różnych planach czasowych – jest reprezentacją rzeczywistej wędrówki przyszłej cesarzowej na dwór wiedeński (gdzie odbył się jej ślub z Leopoldem I Habsburgiem) i tułaczki przez Europę targaną konfliktami zbrojnymi, jak hiszpańska wojna domowa, druga wojna światowa, hiszpańska transformacja ustrojowa, praska wiosna, rewolucja goździków, paryski maj, upadek muru berlińskiego, wojna na Bałkanach, aż po współczesność i rodzący się koncept Europy.

Tadeusz Kantor w Muzeum Prado (2015, 29’) – projekcja filmu

reż. Tom Skipp, obsada: Alfonso Fernandez Sola, John Lawrence Zamora, Małgorzata Paluch-Cybulska, Julia Monasterio Fernandez, Monika Kowalska, Bogdan Renczyński, Roxana Nievadis, Tom Skipp, zdjęcia: Tom Skipp, Irlandia Tambascio i Inquieta Producciones

Film jest hommage dla artysty stworzonym w stulecie jego urodzin. Duch Kantora odwiedza Prado. Zatrzymuje się kolejno przed dziełami sztuki, które były inspiracją dla malarstwa
i teatru artysty: Las Meninas Diega Velázqueza i 3 maja 1808 Francisca Goi. Podziwiając je, spotyka postacie ze swojego biednego pokoiku wyobraźni: Wiecznego wędrowca, Studentkę sztuki i Infantkę. Przeszłość i teraźniejszość zaczynają się przenikać – napoleońska okupacja Hiszpanii, nazistowska i sowiecka okupacja Polski.

Czytanie performatywne w języku polskim, z tłumaczeniem na polski język migowy
Film w języku polskim, z angielskimi napisami
Bilety w cenie 20/15 zł do kupienia w kasie oraz na stronie: bilety.cricoteka.pl

Gra z Kantorem: Hiszpania – wystawa
16 listopada – 23 grudnia
Prezentacja osobistych wspomnień i świadectw hiszpańskich dramaturgów, reżyserów, akademików i organizatorów festiwali poświęcona ich spotkaniom z twórczością Tadeusza Kantora. Na ekspozycję złoży się także prezentacja kolekcji materiałów ze spektakli
i publikacji ze zbiorów Archiwum Cricoteki dotyczących tournées Teatru Cricot 2
z kolejnymi spektaklami po Hiszpanii.
Wstęp wolny

Program edukacyjny do programu Gra z Kantorem: Hiszpania

Zbuntowane księżniczki i papierowe żołnierzyki

A gdyby tak spódnice infantek z obrazów Velázqueza zastąpić starymi torbami listonoszy? A żołnierzy z obrazów Goi zamiast w ciężkie mundury i broń przyodziać w kolorowe, papierowe stroje? Przebieranki, krzywe zwierciadła, papierowe postacie, a w końcu szalony spektakl teatru cieni. Głównym tematem programu będą prywatne rewolucje, szukanie nowych przygód bohaterów z hiszpańskich obrazów i nietypowych zastosowań dobrze znanych materiałów.

17 listopada (piątek), godz. 11.30–12.30
Wszystko z papieru
Warsztaty dla dzieci w wieku 2–3 lat / Kalejdoskop sztuki
Zanurkujemy w morzu pełnym papieru. Szeleszczącym, miękkim, lekkim. Będzie można wielokrotnie składać, zaginać, odrywać, miąć. Zastanowimy się, czy kostiumy mogą powstać tylko z tkanin, a także nad tym, jakie ślady zostawiają nasze ciała.

18 listopada (sobota), 11.30–12.30
Przebieranki: lalki z papieru
Warsztaty dla dzieci w wieku 4–8 lat / Machina sztuki
Zdejmiemy Infantce niewygodną spódnicę, a żołnierzom ciężkie mundury. Zamiast tego założymy im zamaszyste spódnice, kapelusze, długie płaszcze, wygodne kozaki. Swobodne kołnierze, szerokie spodnie. Powstanie kolekcja małych lalek do wielokrotnego przebierania.

24 listopada (piątek), 11.30–12.30
Odbicia w lustrach
Warsztaty dla dzieci w wieku 2–3 lat / Kalejdoskop sztuki
Wytężamy wzrok, szukamy różnic i podobieństw w swoich lustrzanych odbiciach. Czy coś się w nas zmienia? Czy każde odbicie jest takie same? Wielkoformatowe lustra będą inspiracją do twórczych poszukiwań i zabaw ruchowych.

25 listopada (sobota), 11.30–12.30
Ucieczka z ram obrazu
Warsztaty dla dzieci w wieku 4–8 lat / Machina sztuki
Co nas ogranicza i zatrzymuje w sztywnej ramie? Spróbujemy własnych sił w tworzeniu szalonych kostiumów z ogromnych arkuszy papieru. Przejrzymy się w wielkoformatowych lustrach. Nic nas nie powstrzyma!

Warsztaty w języku polskim

Na wszystkie warsztaty obowiązują bilety. Bilet w cenie 30 zł dla dziecka, rodzic wchodzi za darmo. Bilety do kupienia w kasie oraz na stronie bilety.cricoteka.pl.

Kuratorka: Magdalena Link-Lenczowska
Pomysłodawczyni cyklu Gra z Kantorem: Anna Róża Burzyńska
Koordynacja: Wiktor Bury, Magdalena Link-Lenczowska
Identyfikacja graficzna: Kuba Sowiński
Zespół realizujący: Justyna Droń, Mariusz Gąsior, Laura Iwanczewska, Maciej Jagoda, Małgorzata Kmita-Fugiel, Kamil Kuitkowski, Józef Legierski, Zofia Mikołajska, Maria Pieniążek, Tomasz Pietrucha, Anna Rejowska, Bogdan Renczyński, Tomasz Stefaniak, Aleksandra Treder

Partnerzy: Instytut Cervantesa w Krakowie, Akademia Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie, Centrum Dokumentacji Sztuk Scenicznych i Muzyki Hiszpanii

Patroni medialni: Dziennik Polski, TVP Kultura, Didaskalia, E- teatr, Radio Kraków

Dofinansowano z budżetu państwa – ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.