Ponad 100 wydarzeń filmowych, teatralnych, z zakresu sztuk wizualnych, designu i muzyki w kilkudziesięciu miastach Polski i Wielkiej Brytanii – to plany rozpoczynającego się w marcu Sezonu Kulturalnego Polska – Wielka Brytania 2025. Program potrwa do końca listopada.
fot. Natalia Kabanow
"Chcemy podkreślić tymi wszystkimi działaniami, które będą miały miejsce, że Wielka Brytania jest tak samo ważnym dla nas partnerem jak wszystkie inne kraje Unii Europejskiej" - powiedziała wiceministra kultury Marta Cienkowska, na konferencji zorganizowanej w Instytucie Adama Mickiewicza.
"Chcemy wrócić do tego, żeby kultura polska była na stałe obecna w Wielkiej Brytanii, ale także żeby brytyjscy artyści byli pokazywani na scenach polskich teatrów, w przestrzeniach polskich galerii" - zaznaczyła.
Podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Anna Radwan-Röhrenschef przypomniała, że w Polsce przebywa premier Wielkiej Brytanii Keir Starmer. "To też jest ważny sygnał, że współpraca polsko-brytyjska kwitnie nie poziomie nie tylko kulturalnym, ale i politycznym" - oceniła.
"Jak wiemy, współpraca gospodarcza, naukowa, ekonomiczna, polityczna z Wielką Brytanią odbywa się w sposób dobry. Oczywiście chcielibyśmy więcej. Żałuję decyzji brexitowej. Myślę, że wszyscy państwo to też odczuli, środowisko artystyczne, naukowe, edukacyjne. (...) Być może nasza wspólna inicjatywa będzie próbą odwrotu tej decyzji i wrócenia do tej dobrej współpracy europejskiej" - podkreśliła.
Dyrektorka British Council w Polsce Rachel Launay zapowiedziała: "Będziemy oferować bardzo zróżnicowany program, ponad 100 wydarzeń artystycznych, które będą się odbywać w obydwu krajach. Celem sezonu jest ożywienie polsko-brytyjskiego dialogu kulturalnego w odpowiedzi na globalne wyzwania oraz stworzenie nowych możliwości dla liderów i liderek kultury, a także nowego pokolenia artystów i artystek".
Olga Brzezińska, wicedyrektorka Instytutu Adama Mickiewicza, przyznała, że ich "ambicją jest, by efekt sezonu sięgał daleko poza ramy roku 2025". "W związku z tym wszystkie współprace przygotowywaliśmy z nastawieniem na relacje. Będziemy gościć w miastach Anglii, Szkocji, Walii, Irlandii Północnej. To, co dzisiaj powiemy, stanowi jedynie przedsmak oferty kulturalnej, która jest różnorodna, ciekawa, inspirująca i myślę, że zaostrzająca apetyt" - zaznaczyła.
Dodała, że w trakcie sezonu kulturalnego nacisk zostanie położony na "kwestie migracji, które są bliskie obu naszym krajom".
Poinformowała, że w Polsce sezon zostanie zainaugurowany 5 marca wystawą "St Ives i gdzie indziej" w Muzeum Sztuki w Łodzi, gdzie będzie można podziwiać dzieła z kolekcji British Council, Tate oraz polskich muzeów. Następnego dnia, 6 marca, podczas otwarcia festiwalu Kinoteka w głównym kinie British Film Institute - BFI Southbank w Londynie rozpocznie się program w Wielkiej Brytanii.
Jeszcze przed oficjalnym startem odbędą się dwa wydarzenia zapowiadające sezon. Od 16 do 19 stycznia w Queen Elizabeth Hall w londyńskim Southbank Centre widzowie mogą oglądać spektakl "The Employees" w reżyserii polskiego twórcy Łukasza Twarkowskiego oparty na dystopijnej powieści science-fiction Olgi Ravn. Z kolei w piątek, 17 stycznia, w Barbican Centre w Londynie odbędzie się brytyjska edycja Unsound Festivalu z udziałem orkiestry Sinfonietta Cracovia, prezentującej kompozycje Miki Levi, oraz z występami Mabe Fratti i Raphaela Rogińskiego.
Zastępca dyrektora Instytutu Kultury Polskiej w Londynie Magdalena Grabianowska zwróciła uwagę, że Sezon Kulturalny Polska – Wielka Brytania 2025 "stwarza wyjątkową okazję do tego, aby Brytyjczycy mogli dostrzec, jak bardzo współczesna Polska łączy szacunek dla bogatego dziedzictwa z otwartością na nowe zjawiska".
"Od marca do listopada polscy twórcy będą prezentować swe prace w najważniejszych brytyjskich ośrodkach kulturalnych, budując mosty, które w przyszłości, mamy nadzieję, jeszcze umocnią naszą dotychczasową współpracę" - dodała.
Oceniła, że relacje polsko-brytyjskie "w pewnym momencie lekko osłabły, co nie znaczy, że nie nabierają nowej dynamiki". "W ostatnich czterech latach widzimy, że brytyjski rynek coraz chętniej przyjmuje polskich artystów, czego przykładem jest wystawa Magdaleny Abakanowicz prezentowana w Tate Modern w latach 2022-23, która zgromadziła ponad 130 tys. widzów. To jest liczba świadcząca o tym, że popularność polskich artystów i artystek jest ogromna" - podkreśliła.
Wydarzenia w Polsce są organizowane i finansowane przez British Council, natomiast za program w Wielkiej Brytanii odpowiadają Instytut Adama Mickiewicza, Instytut Kultury Polskiej oraz British Council. Jak podkreślono, organizacja sezonu nie byłaby możliwa bez wsparcia MKiDN i MSZ.
Szacuje się, że w Wielkiej Brytanii mieszka około 700 tys. Polaków, a polski jest tam drugim najczęściej używanym językiem. Jednocześnie badania pokazują, że po brexicie i pandemii COVID-19 współpraca kulturalna między oboma krajami znacząco osłabła.
Sezon Kulturalny Polska – Wielka Brytania 2025 ma więc "nie tylko prezentować bogactwo artystyczne obu narodów, lecz także otworzyć nowe horyzonty dla ożywionej współpracy kulturalnej".
Instytut Adama Mickiewicza, Instytut Kultury Polskiej w Londynie oraz British Council zrealizują program m.in. w Edynburgu, Huddersfield, Glasgow, Londynie, Belfaście, Manchesterze, Birmingham, Bristolu, Newcastle, Nottingham i Oksfordzie. Program obejmie 27 projektów z obszaru muzyki klasycznej, jazzu, muzyki eksperymentalnej, sztuk wizualnych, fotografii, teatru i filmu.
Pełen pogram zostanie ogłoszony w marcu. Sezon otworzy "Kinoteka" Polish Film Festival w Londynie, a następnie w ramach "Kinoteka on Tour" w niezależnych kinach w Anglii, Szkocji, Walii i Irlandii Północnej zaprezentowane zostaną zarówno kultowe polskie produkcje filmowe, jak i najnowsze premiery.
Uznani muzycy wezmą udział w "Focus on Poland" podczas Edinburgh International Festival, jednego z najbardziej prestiżowych festiwali muzyki, teatru, tańca i opery w Wielkiej Brytanii.
Od marca w National Portrait Gallery w Londynie będą prezentowane prace Stanisława Wyspiańskiego, natomiast Golden Thread Galleryw Belfaście pokaże "Radical Hope", wystawę dzieł współczesnych polskich artystów z Galerii Arsenał w Białymstoku.
W The Photographers’ Gallery (Londyn) podziwiać będzie można twórczość Zofii Rydet, autorki monumentalnego "Zapisu socjologicznego".
W czerwcu Instytut Kultury Polskiej w Londynie we współpracy z Fleet Street Quarter BID zorganizuje wydarzenie "Designing Tomorrow: Polish Sustainable Design & Business for a Better Future", prezentujące najnowsze osiągnięcia polskiego designu. Dodatkowe projekty polskich twórców zostaną pokazane w kwietniu w ramach London Design Biennale oraz w Victoria and Albert Museum.
Z kolei w Polsce pod auspicjami British Council odbędzie się wiele wydarzeń z zakresu filmu, teatru, sztuk wizualnych, muzyki, literatury i designu. Koncerty, wystawy, spotkania autorskie, warsztaty i inne inicjatywy będą gościć m.in. w Gdańsku, Sopocie, Bydgoszczy, Poznaniu, Bolesławcu, Wrocławiu, Katowicach, Łodzi, Lublinie, Krakowie i Warszawie.
"Changes" ("Zmiany") to wspólny projekt gdańskiego Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia i The Box w Plymouth, gdzie będzie można zobaczyć prace z kolekcji British Council.
Wystawa na temat historii polskiej diaspory w Wielkiej Brytanii po 1939 r. "Here and There" ("Tu i Tam") będzie zaprezentowana w ramach Bradford City of Culture 2025 we współpracy z Fotofestiwalem w Łodzi.
"What Is It Like" ("Jak to jest?") to prezentacja sztuki bioart, wideo i audio, a także rozwiązań wykorzystujących sztuczną inteligencję i wirtualne światy, przygotowana przez Centrum Sztuki WRO we współpracy z Arebyte. Projekt bada różne sposoby rozumienia człowieczeństwa z perspektywy artystów brytyjskich i polskich.
W ramach sezonu kulturalnego artyści z niepełnosprawnościami przygotowali operę "Wspólnota", która opowiada o ważnych dla nich tematach (wyzwania, wykluczenie, emocje). Spektakl będzie filmowany, a jego projekcja zagości na miejskich murach w ramach inicjatywy Dumbworld i Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną (PSONI).