"Kosmos", jak, mówi Gombrowicz, jest najzwy­klejszą relacją studenta, który opowiada swoje przy­gody. Jest tutaj poszukiwa­nie domniemanego zabójcy kota, jest miłość i namięt­ność. Mamy w przedstawie­niu detektywa, który pró­buje tajemniczą zagadkę rozwiązać. Niby zwyczajna historyjka, a jednak "Ko­smos" wprowadza w dziw­ny świat, jakby za kulisy realności. Jest jednocze­śnie opowieścią o stwarza­niu historii, która rodzi się na naszych oczach z okru­chów, ze skojarzeń ludz­kich.