W czwartek 20 czerwca o godz. 18.00 odbędzie się uroczystość otwarcia wystawy „Światło i Mrok. Teatr Leszka Mądzika", z udziałem autora. Wystawa potrwa do 22 września 2025 roku.
fot. mat. organizatora
Wystawa przybliża to, co od ponad 50 lat czynię w Scenie Plastycznej KUL. Muzeum Śląskie w Katowicach daje widzowi szansę podróżowania przez rozdziały pracy nad przedstawieniem, przybliżając go istotnie do niego w ostatniej części wystawy, którą jest Spektakl. Ekspozycja zbudowana jako tryptyk umożliwia odbiorcy wyzwolenie emocji, jakie towarzyszyły mi przy tworzeniu wyróżnionych prac.
Prologiem jest zaprezentowanie pozycji książkowych (albumów, katalogów dotyczących Sceny Plastycznej KUL) wydawnictw polskich i zagranicznych. Dalej widz przechodzi nietypowymi wrotami do sali, gdzie eksponowane są plakaty realizowane przeze mnie w poprzednich latach. Dotyczą one wydarzeń kulturalnych w Polsce i poza nią. W pracach tych jest już widoczna moja fascynacja średniowieczem i minionymi epokami sztuki.
W następnej sali odbiorca spotyka się z fotografiami, które powstały podczas moich podróży z teatrem po świecie. Wzrok skupia się na prezentowanych wydarzeniach i twarzach. Fotografie wypełniające filary i ściany są umieszczone wokół olbrzymiego drzewa. Kieruje nas ono myślami do tego, jak silnie przyroda i natura korespondują z naszym życiem.
Przy tworzeniu spektakli nie pisałem scenariuszy, dlatego fotograficzna część wystawy jest bardzo istotna. Swój teatr realizowałem tylko z tego, co zobaczone, a nie literacko zapisane. To dowód, że fotografie inspirują do kreowania scen teatru obrazu. Ich liczebność przybliża do zrozumienia takiej narracji plastycznej.
Ostatnie wrota prowadzą do przestrzeni, która wieńczy wędrówkę po wystawie i jest podsumowaniem tego, co widz doświadczył w dwóch poprzednich salach. Tu tłumaczy się tytuł całej wystawy „Światło i Mrok (…)”. Jesteśmy we wnętrzu, gdzie wszystkie obiekty oglądamy tylko dzięki światłu, które jest bohaterem oraz głównym twórcą dramaturgii i dziejących się przed widzem scen. Na wystawie obiekty zderzone są z muzyką, która jest krwiobiegiem moich spektakli i towarzyszy obrazom.
Wystawa zrealizowana w Muzeum Śląskim po raz pierwszy tak w pełni przybliża formułę mojego teatru i jego ideę budowania narracji bez słów. Ekspozycja w pełnej formie pokazuje, jak dzielę się przemyśleniami, które dotykają egzystencji człowieka i jego poszukiwań, także wokół sacrum.
Leszek Mądzik
Leszek Mądzik jest reżyserem, fotografem, plakacistą, twórcą autorskiego modelu przestrzeni teatralnej. W retrospektywnej ekspozycji widzowie mogą odnaleźć komentarz mistrza wobec własnych osiągnięć artystycznych, a także doświadczyć bodźców stanowiących źródło formy i treści jego sztuki. Scena Plastyczna Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, założona w 1969 roku, to artystyczne laboratorium i miejsce odkryć teatralnych. Obecnie artysta współpracuje również z zespołem Centrum Pantomimy w Warszawie.
W twórczości Leszka Mądzika odnajdujemy recepcję idei Gordona Craiga, Petera Schumanna, Tadeusza Kantora, Jerzego Grotowskiego, Józefa Szajny. Dojrzałą twórczość Mądzika cechuje spójność jednego ewoluującego przez 50 lat spektaklu. Leszek Mądzik, działając światłem w ciemnym tunelu zbudowanym minimalistycznymi środkami w sali wykładowej, stara aula KUL była przez wiele lat miejscem prób i premier Sceny Plastycznej. Artysta komponuje obrazy, zmienne czasoprzestrzenne sekwencje lub sytuacje z udziałem obiektów i aktorów, które wraz z muzyką tworzą założony rytm spektakli.
Percepcja teatru Mądzika bywała trudna, tym trudniejsze było opisywanie i nazywanie przebiegających w nim procesów. Redukcja słowa, brak scenariuszy z choćby roboczym zapisem scenicznego dziania się, otaczająca widza czerń, z której w przestrzeni sceny malowanej światłem ukazywały się na granicy widoczności fragmenty poruszanych w zmiennym rytmie obiektów, alinearna narracja – wszystko utrudniało krytykom analizę i interpretację dzieł. W odbiorze najważniejsze były emocje, pozostające w pamięci przeżycia. Mądzik konstruował spektakle angażujące uczuciowo widzów różnych kultur na całym świecie, nie tylko w Polsce. Taki był cel jego twórczych działań, jak sam wyznaje: „Zasadniczą naturą zdarzeń przedstawianych w Scenie Plastycznej jest to co przedsłowne. Można to odczuć, uchwycić intuicyjnie, przeczuć i przeżyć. (…) Idea spektakli pojawia się w sferze przedwerbalnej, tak samo przebiegać musi ich odbiór”.
Agnieszka Koecher-Hensel
Ekspozycja realizowana w Muzeum Śląskim to widowisko poświęcone mistrzowi polskiego teatru. Należy w niej docenić autorską kreację odsłaniającą warsztat formalny i wyróżniającą kluczowe spektakle w wieloletnim dorobku. Elementy przestrzeni teatralnych pełniące na wystawie funkcje instalacji przywołują takie realizacje, jak: Ikar (1974), Pętanie (1986), Kres (2020), Tchnienie (1992), Wilgoć (1978), Bruzda (2006), Zielnik (1976), Wrota (1989), Lustro (2013).
Leszek Mądzik prowadzi widza przez retrospektywę swojego teatru bez słów. Prezentowane obiekty tworzą kolaż rekwizytów teatralnych spełniających rolę aktorów. Wewnątrz ekspozycji formy wydobyte światłem z mroku artysta uzupełnia dźwiękami kapiących kropli wody (Wilgoć) oraz podmuchów powietrza (Tchnienie). Sensualna i organiczna koncepcja przestrzeni prowokuje zwiedzających do interakcji wobec przestrzeni inicjowanej impresjonistycznymi fotografiami utrwalającymi reakcje artysty wobec natury. Przywołane spektakle budzą refleksję nad biologicznie przemijalnym życiem, a także otwierają pytanie dotyczące wiary w wieczność duszy i istnienie absolutu.
ŚWIATŁO I MROK. TEATR LESZKA MĄDZIKA
21.06.2024 – 22.09.2025
Kuratorka: Agnieszka Kołodziej-Adamczuk
Scenariusz i aranżacja: Leszek Mądzik
Muzyka ze spektaklu Wilgoć: Jan A.P. Kaczmarek