Katarzyna Izmajłowa, żona kupca z małego miasteczka, jest bohaterką noweli Mikołaja Leskowa, jednego z najwybitniejszych pisarzy rosyjskich XIX wieku. Leskow nadał swemu opowiadaniu tytuł "Lady Macbeth mceńskiego powiatu".

Ta dramatyczna opowieść o buncie młodej kobiety, jej namiętności, zawiedzionej miłości, zbrodni i śmierci - bo Katarzyna zabija i sama ginie - zafascynowała na początku lat trzydziestych młodego, zaledwie 25-letniego wówczas radzieckiego kompozytora, Dymitra Szostakowicza. Napisał operę, która w pierwotnej swej wersji nosiła ten sam, co nowela Leskowa tytuł; "Lady Macbeth mceńskiego powiatu" została po raz pierwszy wystawiona w roku 1934 na scenie leningradzkiego Teatru Małego. Libretto opery było dziełem Adeliny Preis. Dalsze dzieje opery Szostakowicza były nader skomplikowane. Po leningradzkiej, a następnie moskiewskiej premierze - operę zrealizował także Teatr Muzyczny im. Stanisławskiego i Niemirowicza-Danczenki. Dzieło Szostakowicza weszło na sceny Sztokholmu, Pragi, Kopenhagi, Zurychu, Nowego Jorku. W Ameryce prowadził wykonanie "Katarzyny Izimajłowej" wielki dyrygent Artur Rodziński. W Związku Radzieckim opera Szostakowicza spotkała się jedna