"Nie mamy żadnych celów, ani najbliższych, ani dalekosiężnych, w duszy naszej kompletna pustka. Polityką się nie paramy, w rewolucję nie wierzymy, Boga nie uznajemy, złych duchów się nie boimy... Kto niczego nie pragnie, niczego się nie spodziewa i nie obawia - ten nie może być artystą..." - pisał Antoni Czechow w liście do Aleksieja Suworina z 1892 roku. Trafnie formułując jako początkujący pisarz diagnozę umysłów współczesnych sobie inteligentów. Po zabójstwie Aleksandra II w 1881 roku wszelkie dążenia wolnościowe zostały brutalnie stłumione, społeczeństwo zastraszone. Dorobek paru pokoleń rosyjskich myślicieli, publicystów i pisarzy począwszy od dekabrystów przez demokratów lat czterdziestych, sześćdziesiątych po narodników następnego dziesięciolecia, jeśli nie poszedł w zapomnienie, to przez cenzurę traktowany był jako nieprawomyślność. I tępiony przez posłusznych carskiej władzy kaprali. Długie, beznadziejnie ciągnące si�