"Jenufa" Leośa Junacka zo­stała pierwszy raz wykonana 21 stycznia 1904 w Brnie. W stu­lecie premiery dzieło przypo­mniała Warszawska Opera Kameralna. Oglądając insceni­zację Jitki Stokalskiej ma się jednak wrażenie, jakby czas stanął w miejscu. Za takim przedstawieniem lepiej za­mknąć drzwi. Nie buduje własnej rzeczy­wistości (ledwie odtwarza zamierzchłą, zwłaszcza w strojach), nie czyta dzieła na nowo, nie wchodzi z nim w dialog. Domi­nuje martwe myślenie o muzyczno-teatralnej materii, bezbarwny gest i emocjonalna pustka. A szkoda, bo opera Janaćka stawia kilka ważnych pytań, buduje intrygujący świat, kreśli zawiłe ludzkie charaktery, porusza serca. Dotyka kwestii miłości, wolności i odpowiedzialności, zbrodni, winy i kary. Oto Jenufa kocha Śtevę, który wydaje się odwzajemniać jej uczu­cia, ale zwykle jest zbyt pijany (nie dociera nawet do niego, że Jenufa jest w ciąży). Obok zakochany i za­zdrosny Laca: gdy Jenufa po raz ko­lejny go