Danuta Rolke-Poczman, Halina Winiarska-Kiszkis, Ryszard Jaśniewicz, Tomasz Rozwadowski, Ryszard Moskaluk, Sabina Mielczarek, Jan Łukaszewski - wspominamy ludzi kultury, którzy odeszli w 2022 r.

fot. Dariusz Kula/ mat. Filmu Polskiego

Halina Winiarska-Kiszkis (1933-2022)

Halina Winiarska-Kiszkis (1933-2022) jedna z najwybitniejszych aktorek swojego pokolenia i laureatka wielu nagród m.in. Srebrnego Medalu Zasłużony Kulturze Gloria Artis (2007), w 2020 roku za artystyczne i społeczne zasługi dla miasta otrzymała tytuł Honorowego Obywatela Miasta. Była żoną aktora Jerzego Kiszkisa. Zmarła 16 kwietnia 2022 roku.

Halina Winiarska urodziła się 8 października 1933 roku w Chrzanowie. Ukończyła filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim i rozpoczęła pracę aktorską w amatorskim teatrze Nurt w Nowej Hucie (1952).

W latach 1956–1958 występowała w Teatrze Dramatycznym im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku, gdzie grając rolę Kamy w Faraonie według Prusa, zdała eksternistyczny egzamin aktorski i otrzymała uprawnienia zawodowego aktora (1957). Występowała potem w Teatrze im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie (1958–1960), Teatrze Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze (1960–1963) i Teatrze Dramatycznym w Poznaniu (1963–1966).

W 1966 związała się z Teatrem Wybrzeże w Gdańsku, gdzie na początku zagrała Ewę w dramacie Tadeusza Różewicza "Wyszedł z domu" (reż. Jerzy Goliński). Ma na swoim koncie ponad sto ról teatralnych, kilkanaście filmowych. Zasłynęła jako mistrzyni repertuaru klasycznego, grając m.in. tytułową "Elektrę" w tragedii Sofoklesa (reż. Jerzy Zegalski), królową w "Królu Ryszardzie II" Shakespeare’a, Ifigenię w "Ifigenii w Taurydze" Goethego, Gertrudę w "Hamlecie" Shakespeare’a (reż. Marek Okopiński), tytułowe role w "Marii Stuar"t Schillera (reż. Jerzy Hoffmann) i w "Helenie" Eurypidesa (reż. Stanisław Hebanowski), Raniewską w "Wiśniowym sadzie" (reż. Krzysztof Babicki).

Wykładała w Studium Aktorskim przy Teatrze Wybrzeże, w gdańskim Biskupim Seminarium Duchownym i Liceum Jezuitów w Gdyni (1977–1985). Była członkinią SPATiF-ZASP (1961–1981), Zarządu Głównego (1979–1981). Występami w Stoczni Gdańskiej im. Lenina w Sierpniu ’80 wspierała strajkujących robotników. Po wprowadzeniu stanu wojennego została internowana (13.12.1981 - 19.01.1982).

Halina Winiarska wraz z mężem aktorem Jerzym Kiszkisem tworzyli jedną z najbardziej znanych i zaangażowanych par w Gdańsku. Razem, przez ponad pół wieku nie tylko spełniali się twórczo, lecz również realizowali pasję pedagogiczną i obywatelską.

Otrzymała wiele nagród, m.in. Srebrny Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis (2007), Pomorską Nagrodą Artystyczną (2010), była laureatką Nagrody Prezydenta Miasta Gdańska „Neptun” (2012).

W 2020 roku została wyróżniona tytułem Honorowego Obywatela Miasta.

Danuta Rolke-Poczman (1935-2022)
Społeczniczka, artystyczna dusza, łączniczka pokoleń. Danuta Rolke-Poczman odeszła 20 stycznia, miała ponad 86 lat. Była animatorką kultury w ukochanej przez siebie Oliwie, aktywistką, prezeską stowarzyszenia Stara Oliwa i szefową Domu Zarazy funkcjonującego także w tej dzielnicy. Danuta Rolke-Poczman urodziła się na Wołyniu w 1935 roku, jako córka oficera armii Hallera, potem Armii Krajowej. Jak sama wspominała w mediach, tuż przed rzezią wołyńską rodzina przedarła się do Warszawy. Przeżyli tam Powstanie, a w 1945 roku przyjechali do Gdańska, gdzie osiedlono ich w Oliwie. Danuta uczyła się w klasie fortepianu w Państwowej Szkole Muzycznej, ukończyła architekturę na Politechnice Gdańskiej z wyróżnieniem.

Wyszła za mąż za Jerzego Poczmana w 1956 roku. Mąż był kapitanem żeglugi wielkiej. W 1960 roku ukończyła kurs dla radiooficerów w Wyższej Szkole Morskiej w Gdyni, aby pływać wraz z mężem. Pani Danuta całe życie kochała sztukę i angażowała się w życie dzielnicy.

W 2015 roku, w przeddzień 80. urodzin pani Danuty Rolke-Poczman, portal Gdansk.pl przeprowadził z nią wywiad. Znajdziecie go TUTAJ.

Była wulkanem energii, a jej znakiem rozpoznawczym były stylowe kapelusze. Często była widywana na ulicach Oliwy, którymi lubiła spacerować. Pomimo dość zaawansowanego wieku pozostawała aktywna, próbując i realizując wciąż nowe pomysły we wspomnianym Domu Zarazy, a także prowadzonym stowarzyszeniu. Zmarła 20 stycznia 2022 roku.

fot. Grzegorz Mehring/mat. teatru

Ryszard Jaśniewicz (1939-2021)

Ryszard Jaśniewicz był absolwentem Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie i aktorem Teatru Wybrzeże w latach 1971-83 oraz twórcą sceny Teatr z Polski 6. Od 2008 prowadził popularne warsztaty poetyckie „Jaśniewicz recytuje, spróbuj i Ty!” w oliwskim Domu Zarazy. Artysta zmarł 4 listopada 2021 roku.

Ryszard Jaśniewicz urodził się 15 października 1939 roku. Ukończył Państwową Wyższą Szkołę Teatralną w Krakowie na wydziale Aktorskim. Studiował też lalkarstwo. Zadebiutował w latach 50. w Teatrze Lalki i Aktora „Miniatura” w Gdańsku.

Zagrał blisko 200 ról, wiele głównych, u tak wybitnych reżyserów jak Marek Okopiński, Zygmunt Hübner, Jerzy Jarocki, Adam Hanuszkiewicz, Stanisław Hebanowski czy Jakub Rotbaum, w latach 1971-83 grał w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku. Pracował też jako reżyser, m.in. w Teatrze Polskim we Wrocławiu (w latach 60.). Był dyrektorem artystycznym Teatru Dramatycznego w Słupsku (1983-88) oraz kierownikiem artystycznym Centrum Edukacji Teatralnej w Gdańsku.

W roku 1999 zainaugurował własną scenę Teatr z Polski 6. Przygotował tam i wystawił premierowo kilkanaście monodramów.

W 2008 roku artysta zainicjował i prowadził w oliwskim Domu Zarazy (Stary Rynek Oliwski), cieszące się ogromnym zainteresowaniem warsztaty poetyckie „Jaśniewicz recytuje, spróbuj i Ty!”.

Był laureatem wielu nagród: otrzymał Nagrodę Wojewody Gdańskiego za rok 1982, nagrodę słupskiego Wydziału Kultury i Sztuki w 1988 roku i Nagrodę Prezydenta Gdyni w 1994 roku. W 2020 roku został wyróżniony nagrodą specjalną Marszałka Województwa Pomorskiego “za wybitne zasługi w dziedzinie twórczości artystycznej oraz upowszechniania i ochrony kultury na rzecz mieszkańców województwa pomorskiego”.

***

Tomasz Rozwadowski (1964-2021)

Dla kolegów po prostu “Rozwad”, człowiek powszechnie lubiany - gdański dziennikarz kulturalny Tomasz Rozwadowski zmarł w piątek, 17 grudnia, kilka dni po swoich 57. urodzinach. “Lubował się w czarnym humorze, ale to czułość, która dawała mu niezwykły ogląd rzeczywistości oraz dzieł kultury, stanowiła o jego wyjątkowości” - napisał Cyryl, syn Tomka.

Tomek umarł w Warszawie, ale pochowany został w ukochanym Gdańsku.

Jak opisać Tomka? Był na pewno kimś, kto zapadał w pamięć, nawet po jednym spotkaniu. Ta twarz w swoich rysach miała coś wspólnego z Samuelem Beckettem. Głęboki, basujący głos i wypowiedzi… Tomek nigdy nie mówił bzdur, nigdy nie wypowiadał się bez namysłu. Zawsze był przyjazny, pełen szacunku dla innych. Poznałem go chyba w 1987 roku, w Rudym Kocie, podczas występu formacji TOTART, z członkami której Tomek był towarzysko związany. Powiedział ze sceny jakiś obrazoburczy, anarchizujący wierszyk. Był wtedy studentem polonistyki, absolwentem V LO w Gdańsku. W maju 1988 roku uczestniczyliśmy w strajku studenckim na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Gdańskiego.

Widywaliśmy się potem przypadkowo, ale dość często, ponieważ okazało się, że mieszkamy niemal po sąsiedzku, na gdańskim Chełmie.

W 1999 roku Tomek został dziennikarzem działu kultury w Dzienniku Bałtyckim. Muzyka, film i literatura - to był ocean, w którym najchętniej pływał. Robił to umiejętnie, ze znawstwem. Przez dwie dekady, jako stały bywalec imprez muzycznych i literackich, festiwali filmowych, był dla czytelników DB przewodnikiem po świecie kultury. Koledzy z redakcji pamiętają, że jego biurko było zawalone nieprawdopodobnymi ilościami książek, płyt CD.

Może Tomek żyłby dłużej, gdyby mniej palił. Tak też można było go zapamiętać - z papierosem.

fot. mat. teatru

Ryszard Moskaluk (1924-2022)

10 marca zmarł Ryszard Moskaluk - aktor teatralny związany z gdańską sceną przez większość swojej kariery artystycznej. Zagrał w kilkudziesięciu spektaklach, m.in. „Jonaszu i błaźnie” w reżyserii Zbigniewa Cybulskiego i Bogumiła Kobieli, „Zmierzchu demonów” w reżyserii Jerzego Golińskiego, i „Opętanych” w reżyserii Tadeusza Minca. W sierpniu skończyłby 98 lat.

Ryszard Moskaluk urodził się 30 sierpnia 1924 roku. W 1953 ukończył Państwową Wyższą Szkołę Aktorską w Krakowie, a rok później zadebiutował w roli Owczarenki w „Poemacie pedagogicznym” Antona Makarenki w reżyserii Ireny Byrskiej na deskach Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach, z którym związany był do 1958.

W tym samym roku rozpoczął pracę w Teatrze Wybrzeże, którą kontynuował do roku 2003. Na gdańskiej scenie stworzył kilkadziesiąt ról - m.in. Ogrodnika Zenobiusza w „Jonaszu i błaźnie” Jerzego Broszkiewicza w reżyserii Zbigniewa Cybulskiego, z którym się przyjaźnił, i Bogumiła Kobieli.

Wcielił się też w Olka Lampiona w „Jeziorze Bodeńskim” Stanisława Dygata w reżyserii Teresy Żukowskiej, Von Delowa w „Zmierzchu demonów” Roman Brandstaettera w reżyserii Jerzego Golińskiego, Trinkula w „Burzy” Williama Shakespeare'a w reżyserii Marka Okopińskiego, Ktoś w „Przed sklepem jubilera” Karola Wojtyły w reżyserii Ireny Byrskiej, Radcę Szymczaka w „Opętanych” Witolda Gombrowicza w reżyserii Tadeusza Minca.

Występował także w spektaklach Teatru Telewizji i słuchowiskach Teatru Polskiego Radia.

Odznaczony został m.in. Nagrodą Związku Artystów Scen Polskich (w 2014 roku) i Nagrodą Specjalną Marszałka Województwa Pomorskiego za wybitne zasługi w dziedzinie twórczości artystycznej oraz upowszechniania i ochrony kultury na rzecz mieszkańców Województwa Pomorskiego (2016 rok).

***

Bogdan Łukaszewski (1941-2022)

W dniu 10 lutego zmarł Bogdan Łukaszewski. Był współpracownikiem Polskiego Chóru Kameralnego i współzałożycielem Chóru Chłopięco-Męskiego Pueri Cantores Olivenses oraz bratem dyrektora zespołu, Jana Łukaszewskiego. Miał 81 lat.

Informacja o śmierci artysty, pojawiała się na profilu FB Polskiego Chóru Kameralnego w piątek, 11 lutego 2022 r.

    Z żalem zawiadamiamy, że wczoraj, 10.02.2022 zmarł pan Bogdan Łukaszewski, współpracownik Polskiego Chóru Kameralnego, współzałożyciel Chóru Chłopięco-Męskiego Pueri Cantores Olivenses, brat dyrektora naszego zespołu, Jana Łukaszewskiego - czytamy. - “Aktywnie zaangażowany w życie gdańskiej sceny muzycznej, był członkiem licznych chórów, wieloletnim etatowym śpiewakiem Chóru Opery Bałtyckiej w Gdańsku.

Jan Łukaszewski wspominał brata w wywiadzie, którego udzielił portalowi gdansk.pl w 2017 roku:

"Z moim bratem Bogdanem i kolegami z Opery Bałtyckiej stworzyliśmy zespół i zaczęliśmy śpiewać w Archikatedrze w Oliwie. Ale ponieważ repertuar na głosy wyłącznie męskie jest ograniczony, postanowiliśmy go rozszerzyć. Chór mieszany nam nie odpowiadał, młodzież śpiewała już w zespołach akademickich, a ja byłem wtedy w posiadaniu przeróżnych nagrań - zespołów angielskich jak King’s College Cambridge czy Chóru Stuligorsza, które mi w tamtym czasie imponowały - wpadliśmy więc na pomysł, żeby utworzyć chór chłopięcy, bo to są głosy ładne i czyste."

fot. Zygmunt Szymoniak/mat. teatru

Sabina Mielczarek (1927-2022)

Sabina Mielczarek występowała na wielu scenach polskich. W Teatrze Wybrzeże zachwycała jako Balladyna w spektaklu Tadeusza Żuchniewskiego, Lucyna w „Niepogrzebanych” Jean-Paul Sartre'a, czy Lizawieta w „Zbrodni i karze” Fiodora Dostojewskiego. Miała 95 lat.

Sabina Mielczarek urodziła się 30 czerwca 1927 roku. W 1947 roku ukończyła Wydział Aktorski PWST w Warszawie (z siedzibą w Łodzi). W tym samym roku zadebiutowała jako Iris w „Burzy” Williama Shakespeare'a w reżyserii Leona Schillera na scenie Teatru Wojska Polskiego w Łodzi.

Do 1949 roku występowała w wielu teatrach na terenie całego kraju. W latach 1951-55 była aktorką Teatrów Dramatycznych w Szczecinie. Następnie występowała w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku (1956-57, 1958-60), Teatrze Ziemi Opolskiej (1957-58), Teatrach Dolnośląskich w Jeleniej Górze (1960-61), Teatrze im. Żeromskiego w Kielcach (1965-66), Teatrze im. Mickiewicza w Częstochowie (1966-67), Teatrze Ziemi Pomorskiej w Grudziądzu (1967-69), Teatrze Ziemi Łódzkiej (1969-1978), Teatrze im. Tuwima w Łodzi (1980-81).

W Teatrze Wybrzeże, pomimo niedługiego okresu związania z tą instytucją, wykreowała wiele niezapomnianych ról. Wystąpiła m.in. w roli tytułowej w „Balladynie” Juliusza Słowackiego w reżyserii Tadeusza Żuchniewskiego, oraz jako Lucyna w „Niepogrzebanych” Jean-Paul Sartre'a i Lizawieta w „Zbrodni i karze” Fiodora Dostojewskiego w reżyserii Zygmunta Hübnera. Jako Zabójcza wystąpiła w „Zabawie jak nigdy” Williama Saroyana w reżyserii Jerzego Golińskiego, oraz jako Guwernantka w „Jeziorze Bodeńskim” Stanisława Dygata w reżyserii Teresy Żukowskiej.

Grała także w filmach - wystąpiła w takich kultowych obrazach, jak „Znachor” w reżyserii Jerzego Hoffmana, i serialach (m.in. „Lalka”).

Za swoją aktorską działalność, w 1976 roku została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi. Jej synem jest aktor Igor Michalski.