Jest rzeczą oczywistą, że zabieg uwspółcześnienia tego dramatu rzymskiego, co pojmuję nie w sensie przekazu takich lub innych aluzji, czy rozszczepiania płytkiej z reguły aktualności, napotyka przede wszystkim na trudność interpretacji zawiłego niezmiernie i wieloznacznego tekstu, do dziś, przynajmniej w niektórych jego partiach, jeszcze wciąż nieczytelnego. Drobiazg, gdy dotyczą one marginesowych spraw. "Po wielu latach szczegółowych i rozmaitych szperań nie wiemy" - pisze W. Kubacki - "jaki jest właściwie sens tego dzieła", przywołując jako dowód uproszczonej interpretacji dwie obiegowe i obowiązujące wykładnie. Wedle pierwszej - patriotycznej rewolucyjnej - Irydion był spiskowcem i powstańcem, wpisującym się swoimi planami przewrotu i namiętnością zemsty w biografię zbiorową podbitego narodu - Polski. Według drugiej interpretacji - konserwatywnej, chrześcijańskiej - główna idea dzieła sprowadzała się do nakazu politycznej bierności; I