Na afiszu słynnego przedstawienia "Róży" w Teatrze im. Bogusławskiego, w reżyserii Leona Schillera, a adaptacji Wilama Horzycy, widniały słowa: "Dzieje się po rewolucji 1905 roku" Nie widziałem tego spektaklu, wiado­mość czerpię z książki Józefa Szczublewskiego. Ale "Róża", wbrew temu co się nieraz mówi i pisze, jest istotnie poś­więcona nie tyle samym wydarzeniom rewolucyjnym, co sytuacji, która póź­niej powstała, w okresie reakcji, represji, carskiego odwetu. Wrażliwi pisarze, do których należał Żeromski, musieli odczu­wać nie tylko ciężar zakończonych wy­darzeń; także i tych, co dopiero miały nastąpić. Sześć lat po napisaniu "Róży", a pięć po jej opublikowaniu, wybuchła pierwsza wojna światowa. Gdy Żerom­ski oddawał swój utwór do druku, głu­che zapowiedzi przyszłych wydarzeń już były słyszalne. Jeden z historyków przy­pomina, że wojna światowa mogła prze­cież wybuchnąć w 1905 roku (z powo­du Tangeru), w 1909