"Ciemności kryją ziemię" Jerzego Andrzejewskiego są tytułem ważnym nie tylko dla historii literatury, lecz także - a może, nawet ważniejszym - dla historii teatru. Z prapremierą adaptacji tego utworu wystąpił bowiem już w 1957 roku łódzki Teatr Nowy, kierowany wtedy przez Kazimierza Dejmka. Inscenizacja ta przeszła do legendy - stała się jednym ze sztandarowych przedstawień polskiego teatru rozważającego problemy idei, polityki, etyki. Sprawy poruszone w spektaklu kojarzyły się wówczas jednoznacznie z okresem stalinizmu, odległy historycznie czas, odległe miejsce i akcję odnoszono wprost do zdarzeń polskiej historii najnowszej. W jednej z recenzji napisano, iż "odbyła się premiera sztuki, która rozpalonym umysłom i niespokojnym sumieniom październikowego pokolenia dała artystyczny wyraz''. "Ciemności kryją ziemię" Andrzejewskiego to opowieść o Wielkim Inkwizytorze, Torquemadzie - twórcy nieubłaganie konsekwentnej machiny terroru, machiny zap