„Król Lear” Williama Shakespeare'a w reż. Grzegorza Wiśniewskiego w Teatrze Narodowym w Warszawie. Pisze Tomasz Miłkowski w „Przeglądzie”.

fot. Marta Ankiersztejn/ Archiwum Artystyczne Teatru Narodowego

Jan Englert po raz drugi gra Leara - przed ćwierć wiekiem w pamiętnym spektaklu Macieja Prusa był władcą omamionym magią atrybutów władzy. Pozbywając się uciążliwego panowania, nie przewidział, że traci moc pomazańca bożego. Był to więc Lear naiwny, który pomylił władzę z jej zewnętrznymi oznakami. Tym razem Lear Englerta to nieznoszący sprzeciwu paskudny staruch. Zaślepiony władzą działa wbrew sobie, wydziedziczając najmłodszą córkę Kordelię (Dominika Kluźniak) i przeganiając wiernego hrabiego Kenta (Ireneusz Czop). Dopiero poniżony przez córki pojmie, czym naprawdę jest władza. Wtedy otwiera się przed nim szansa odrodzenia.

Grzegorz Wiśniewski wybrał politykę i moralność jako główny temat swojego spektaklu, ukazując, jak młyny władzy niszczą człowieka. Nie tylko Leara, ale niemal wszystkich bohaterów tragedii, którzy mają niejedno na sumieniu. Nawet prawdomówna Kordelia, która nie chce przypochlebiać się królowi, jest kobietą niezdolną do okazywania uczuć. Cierpi na niedostatki emocjonalne, co dzieli z siostrami piekielnicami: Gonerylą Danuty Stenki i Reganą Ewy Konstancji Bułhak. Przedstawienie jednak trzeszczy w szwach - skróty i wstawki choreograficzne czy muzyczne, choć same w sobie pełne urody, rozbijają zwarty bieg zdarzeń. Na szczęście spektakl niesie tytułowa rola Englerta. Zrazu zawołany patriarcha, zmienia się w człowieka, który rozpoznaje swoją sytuację i dostrzega własne błędy. Potem gotów jest stoczyć jeszcze jedną walkę - o miłość odrzuconej córki. Jego ostateczny upadek budzi współczucie: oto bezradny, bezsilny, odarty ze wszystkiego cień dawnego Leara. Prawdą tchnie jego bolesne rozstanie z córką, kiedy skulony na wózku, odklejony od rzeczywistości powtarza: „Nie wrócisz nigdy, nigdy, nigdy, nigdy". W tej ostatniej chwili osiąga wielkość.