"Mów prawdę! Jacy jesteśmy! Do czego nas doprowadzono!" Spektakl, w którym padają powyż­sze słowa - można je traktować jak swoiste przesłanie, myśl przewodnią teatralnego wieczoru - spektakl ten "Wspomnienia z domu umarłych", po­wstał w 1913 roku. Powstał faktycz­nie, choć nieoficjalnie; oficjalna premiera mogła się, odbyć dopiero przed kilkoma miesiącami. Inscenizacje, przygotował lubelski Teatr Provisorium, jeden z nielicznych dziś niedobitków niegdysiejszego ruchu teatrów alter­natywnych, liczący się artystycznie. Sześć lat temu spektakl nie został dopuszczony do eksplo­atacji - uznano go za godzący w sojusze. Odbył się jeden, zamknięty pokaz na Uniwersytecie im. Marii Curie-Skłodowskiej, później przedstawie­nie tu i ówdzie przemycano dla wta­jemniczonych. Zdjęcia z premiery otrzymał - i swoje głębokie wzrusze­nie zanotował w "Dzienniku pisanym nocą" - autor: Gustaw Herling-Grudziński. "Wspomnienia z domu umar­łych" powstały