Czy nie spotykamy takich ludzi w naszym codziennym życiu? Być może dlatego tak bardzo lubimy tę tragifarsę, bo są wśród nas. Warto też przypomnieć sobie "Moralność pani Dulskiej", aby zrobić rachunek sumienia – powiedział prezydent Andrzej Duda, otwierając 10. Narodowe Czytanie.

W sobotnie południe, w warszawskim Ogrodzie Saskim para prezydencka zainaugurowała dziesiątą edycję akcji Narodowe Czytanie. Tym razem wybrano lekturę, która - jak powiedział prezydent RP - zachowuje aktualność, ponieważ opowiada o negatywnych cechach ludzkiej natury.

„To nie tragifarsa o wielkiej historii, nie ma tam polityki. To opowieść o ludziach, która w bardzo celny sposób opisuje typy charakteru” – mówił prezydent. Dodał, że Gabriela Zapolska w przejaskrawiony sposób pokazała dwulicowość i zakłamanie Dulskiej. „Wiele rzeczy, które robi są robione pod publiczkę. Momentami przeradza się to w okrucieństwo” – powiedział Andrzej Duda. Prezydent dodał, że nie należy zapominać, że także jej mąż jest postacią negatywną, ponieważ rezygnuje z odpowiedzialności i woli „święty spokój”. „Czy nie spotykamy takich ludzi w naszym codziennym życiu? Być może dlatego tak bardzo lubimy tę tragifarsę, bo (tacy ludzie) są wśród nas. Warto też przypomnieć sobie +Moralność pani Dulskiej+, aby zrobić rachunek sumienia” – podkreślił zapraszając do wysłuchania utworu.

Prezydent przypomniał, że „Moralność pani Dulskiej” była także pierwszym polskim filmem dźwiękowym. Organizatorzy zaprezentowali fragmenty tego filmu z 1930 r. W tej adaptacji akcja sztuki została przeniesiona do Warszawy. Akcja filmu ma miejsce między innymi w Ogrodzie Saskim oraz na ówczesnym Placu Saskim, przed Pałacem Saskim, którego inicjatorem odbudowy jest prezydent Andrzej Duda.

Pierwsza dama Agata Kornhauser-Duda przypomniała historię powstania sztuki oraz jej premiery przed 115 laty. Zauważyła, że od początku komedia cieszyła się wielkim zainteresowaniem publiczności teatralnej we Lwowie i Krakowie. „W ciągu pół roku sztukę obejrzało 5 tysięcy osób, co było wówczas wielkim sukcesem” – dodała małżonka prezydenta RP. Jej zdaniem zainteresowanie tragikomedią było spowodowane między innymi jej komizmem i gorzką ironią. „W ten sposób Zapolska obnażała moralność ówczesnego mieszczaństwa” – stwierdziła.

Agata Kornhauser-Duda przypomniała, że początki akcji Narodowego Czytania były stosunkowo skromne i dzięki zainteresowaniu czytelników oraz wielu instytucji w Polsce i na świecie możliwe było jej zorganizowanie w tym roku w trzech tysiącach miejsc na całym świecie. Pierwsza dama dodała, że wybór tegorocznej lektury nie był przypadkowy, ponieważ w tym roku przypada setna rocznica śmierci Gabrieli Zapolskiej. „Wszystkie inscenizacje, które dziś się odbędą, będą wyjątkowym uczczeniem tej rocznicy” – stwierdziła pierwsza dama.

Minister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu wicepremier Piotr Gliński zwrócił uwagę, że praktycznym wymiarem akcji promujących czytelnictwo jest powstrzymanie trwającego od wielu lat spadku zainteresowania czytaniem literatury pięknej. W tym kontekście przywołał badania prowadzone przez Bibliotekę Narodową i dodał, że odwrócenie negatywnych trendów jest zasługą pracowników kultury i edukacji, którzy dbają o rozwój czytelnictwa. „Prowadzimy Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa i wiele innych programów, które wspierają czytelnictwo i kulturę” – podkreślił. Powiedział, że w ciągu najbliższych pięciu lat wzrost nakładów na rozwój czytelnictwa wyniesie 40 procent. „To ponad miliard złotych na rozwój czytelnictwa. To pokazuje, że państwo polskie poważnie podchodzi do tej sprawy” – dodał wicepremier Gliński.

W każdym z trzech aktów sztuki, odczytywanej w Ogrodzie Saskim w postać Anieli Dulskiej wcieli się inna aktorka: Grażyna Barszczewska, Edyta Jungowska, Anna Dereszowska. Obok nich na scenie pojawią się: Andrzej Pankowski (Felicjan Dulski), Krzysztof Szczepaniak (Zbyszko), Joanna Pach (Hesia), Angelika Kurowska (Mela), Anna Cieślak (Juliasiewiczowa), Lucyna Malec (Lokatorka) i Lidia Sadowa (Hanka). Autorem oprawy muzycznej jest Stanisław Skoczyński, profesor Warszawskiego Uniwersytetu Muzycznego. Autorką scenografii jest Anna Mioduszewska, a reżyserem całości jest Janusz Kukuła, który rolę konferansjera powierzył, podobnie jak przed rokiem, dziennikarzowi radiowemu Marcinowi Kusemu. Wydarzenie będzie na żywo transmitowane na oficjalnej stronie Prezydenta RP, na kanałach Narodowego Centrum Kultury oraz na portalu Polskiego Radia.

„Moralność pani Dulskiej” powstała w ciągu kilkunastu dni na przełomie października i listopada 1906 roku. Sztuka autorstwa Gabrieli Zapolskiej przedstawia historię rozgrywającą się w mieszczańskim domu początku XX wieku. Nazwisko bohaterki sztuki na stałe zagościło w polszczyźnie - dulszczyzna to określenie kołtuństwa, mieszczańskiej hipokryzji i ciasnoty poglądów, połączonej z wysokim mniemaniem o własnych walorach moralnych. „Moralność pani Dulskiej” była wielokrotnie wystawiana na deskach teatrów, doczekała się także kilku adaptacji filmowych i spektakli Teatru Telewizji.

Akcja Narodowe Czytanie organizowana jest przez Prezydenta RP od 2012 roku. Została zainicjowana wspólną lekturą „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza. W 2013 roku w całej Polsce odbyło się czytanie dzieł Aleksandra Fredry, a podczas następnych edycji przeczytano kolejno: „Trylogię” Henryka Sienkiewicza oraz „Lalkę” Bolesława Prusa; w 2016 roku –„Quo vadis” Henryka Sienkiewicza, a w 2017 roku lekturą Narodowego Czytania było "Wesele" Stanisława Wyspiańskiego. W 2019 r. lekturami było osiem najważniejszych polskich nowel, między innymi autorstwa Żeromskiego, Prusa, Konopnickiej i Schulza. Rok temu, w warunkach obostrzeń epidemicznych, czytano „Balladynę” Juliusza Słowackiego.

**

 Na zakończenie prezydent Andrzej Duda i pierwsza dama Agata Kornhauser-Duda podziękowali uczestnikom i aktorom, a prezydent ogłosił, że za rok lekturą będą "Ballady i romanse" Adama Mickiewicza.

Prezydent wyjaśnił, że "będzie to upamiętnienie dwusetnej rocznicy ich opublikowania" i dodał, że "jest to symboliczny początek polskiego romantyzmu".

"Dziękujemy tym, którzy włożyli swoje serce w przygotowanie Narodowego Czytania" - powiedział na zakończenie akcji Andrzej Duda.

"Dziękujemy wszystkim, którzy w tym roku przyłączyli się do Narodowego Czytania. Po raz kolejny udowodniliście Państwo, że wielu Polaków kocha literaturę polską" - dodała Agata Kornhauser-Duda.