Po kolejnych destynacjach na trasie europejskiego tournée – Piccolo Teatro Milano (Włochy), SPRING Utrecht Performing Arts Festival (Holandia), KunstFestSpiele Herrenhausen (Niemcy), Auawirleben Theaterfestival Bern (Szwajcaria) – zespół „MATEK. PIEŚNI NA CZAS WOJNY”, spektaklu chóralnego w reżyserii Marty Górnickiej, nie zwalnia tempa, udając się na pokazy w kolejnych miejscach. W czerwcu CHÓR KOBIET zagra m.in. w Austrii na festiwalu Tangente St. Pölten i Sommerszene Salzburg.
fot. Bartek Warzecha
„MATKI. PIEŚŃ NA CZAS WOJNY” spotykają się z uznaniem europejskiej publiczności oraz recenzentek i recenzentów teatralnych. Po owacyjnie przyjętym występie, który otwierał festiwal sztuk performatywnych SPRING Utrecht, w NRC Advertorial, jednym z kluczowych pism niderlandzkich, spektakl uzyskał najwyższą z możliwych not, czyli pięć gwiazdek. Shira Keller w swojej recenzji pisze: „niezwykle piękny, mrożący krew w żyłach spektakl MATKI PIEŚŃ NA CZAS WOJNY można nazwać aktem wyzwolenia”.
Pokazy „MATEK”, które odbędą się 5 i 6 czerwca w Landestheater Niederösterreich w ramach Tangente St. Pölten, będą jednocześnie austriacką premierą spektaklu. Tegoroczny festiwal skupiony jest wokół zagadnienia pamięci – prywatnej, ale zawsze politycznej. Jest ono rozpatrywane z perspektywy globalnej i lokalnej oraz w ramach różnorodnych projektów artystycznych. Pytanie, na które starają się znaleźć odpowiedź organizatorzy, brzmi: które wspomnienia są stłumione lub zapomniane oraz jak napisać historię na nowo, żeby uwzględnić w niej teraźniejszość?
8 czerwca „PIEŚŃ NA CZAS WOJNY” będzie miała kolejny pokaz w Austrii na festiwalu sztuk performatywnych Sommerszene Salzburg, który w tegorocznej odsłonie oscyluje wokół hasła „change views”.
Festiwalowe strony spektaklu:
- https://www.tangente-st-poelten.at/en/productions/mothers-a-song-for-wartime/1055
- https://www.szene-salzburg.net/en/programme/marta-gornicka/240608-2000
O spektaklu
Wojenne rytuały przemocy wobec kobiet są niezmienne. Wojna stawia przed Europą pytania ostateczne: o odpowiedzialność w obliczu zagrożenia i o nasze mechanizmy obronne. Ze świadectw matek i dzieci – Ukrainek, Białorusinek i Polek: tych, które uciekły przed wojną; tych, które uciekły przed prześladowaniem i tych wreszcie, które otworzyły przed nimi domy w Polsce – Marta Górnicka, reżyserka, autorka CHÓRU KOBIET i założycielka Instytutu Politycznego Głosu w Maxim Gorki Theater w Berlinie, tworzy wraz z zespołem spektakl chóralny.
W jego skład wchodzi 21 ukraińskich, polskich i białoruskich kobiet w wieku od 9 do 71 lat, każda z wyjątkowym doświadczeniem politycznym i inną historią życiową, uciekinierek z Mariupola, Kijowa, Irpienia i Charkowa. Ten CHÓR MATEK NA CZAS WOJNY poszukuje nowego, post-operowego głosu chóralnego, nawiązującego do chórów żeńskich z VII w. p.n.e.
Ukraińskie wyliczanki dziecięce, tradycyjne pieśni, zaklęcia i wypowiedzi polityczne miksują się ze sobą.
Spektakl „na czas wojny” rozpoczyna szczedriwka (ukr. щедрівка) – tradycyjna ukraińska pieśń – życzenie szczęścia i odrodzenia. Jej historia sięga czasów przedchrześcijańskich i prawdopodobnie liczy tysiące lat. Rytuał śpiewania szczedriwek wykonywały tylko kobiety lub kobiety z dziećmi, i zawsze dla konkretnej osoby. Wierzono w moc tej pieśni, ufano, że jej słowa i dobre życzenia na pewno się spełnią. Te wyśpiewane życzenia są dziś kierowane do wszystkich ludzi, na nowy czas; na całe życie.
fot. Bartek Warzecha
– W przeszłości CHÓR miał uświęcać wyjątkowość życia, służyć odrodzeniu, odnowieniu. Był siłą przeciwną sile UNICESTWIANIA. I z tej siły czerpie nasz spektakl – Marta Górnicka.
– Kiedy Ukraina krzyczy, potrzebujemy praktyk na długo sprzed narodzin teatru, które przynosi CHÓR. Potrzebujemy teatru z jego siłą zmiany. Z jego siłą zapamiętywania tego, co najpotworniejsze, a co trauma wojny chciałaby usunąć z pola widzenia. Teatru nowych form solidarności i nowego rytuału. Miejsca, w którym lepszy świat jest wyobrażalny i możliwy – Marta Górnicka dla „Theater der Zeit“.
Czytanie libretta Marty Górnickiej „Matki. Pieśń na czas wojny” odbyło się podczas Festiwalu w Awinionie 23 lipca 2023 r.
Premiera: 29 września 2023, Teatr Powszechny, Warszawa.
Premiera niemiecka: 4 listopada 2023, Maxim Gorki Theater, Berlin.
Premiera francuska: 4 października 2023, Maillon, Théâtre de la Ville de Strasbourg, Strasburg.
Twórczynie i twórcy
Aktorki: Liza Kozlova, Palina Dabravoĺskaja, Svitlana Onischak, Kateryna Taran, Svitlana Berestovska, Valeriia Obodianska, Sasha Cherkas, Mariia Tabachuk, Yuliia Ridna, Natalia Mazur, Aleksandra Sroka, Katarzyna Jaźnicka, Bohdana Zazhytska, Anastasiia Kulinich, Hanna Mykhailova, Katerina Aleinikova, Elena Zui-Voitekhovskaya, Kamila Michalska, Maria Robaszkiewicz, Polina Shkliar, Ewa Konstanciak
Koncepcja, reżyseria: Marta Górnicka
Libretto: Marta Górnicka & zespół (ukraińsko-białorusko-polski)
Muzyka: Wojciech Frycz, Marta Górnicka, tradycyjna muzyka ukraińska, białoruska i polska; cytat ze „Szczedriwki” Nikołaja Leontowicza
Choreografia: Evelin Facchini
Scenografia: Robert Rumas
Kostiumy: Joanna Załęska
Asystentka kostiumografki: Maria Wierzbicka
Współpraca dramaturgiczna: Olga Byrska, Maria Jasińska
Wideo, dokumentacja wideo: Michał Rumas, Justyna Orłowska
Projekcje wideo: Michał Jankowski
Światło: Artur Sienicki
Trenerka głosu i przygotowanie wokalne: Joanna Piech-Sławecka
Asystentka reżyserki: Bazhena Shamovich
Inspicjentka: Sylwia Mączarowska
Asystentka choreografki: Maria Bijak
Warsztaty ruchowe: Krystyna Lama Szydłowska
Ukraińskie tłumaczenie libretta: Olesya Mamchych
Białoruskie tłumaczenie libretta: Maria Pushkina
Angielskie tłumaczenie libretta: Aleksandra Paszkowska
Konsultacja z zakresu entomuzykologii ukraińskiej: Anna Ohrimchuk
Konsultacja dot. ukraińskich zabaw dziecięcych: Venera Ibragimova
Tłumaczenie podczas prób: Marharyta Huretskaya
Napisy: Zofia Szymanowska, Anna Karaban
Producentki z ramienia Fundacji CHÓR KOBIET: Marta Kuźmiak, Iwa Ostrowska
Producentki trasy międzynarodowej z ramienia Fundacji CHÓR KOBIET: Alicja Berejowska, Anna Galas-Kosil
Producentka z ramienia Teatru Powszechnego: Magdalena Płyszewska
Produkcja: Fundacja CHÓR KOBIET
W koprodukcji z: Teatrem Powszechnym w Warszawie; Maxim Gorki Theater (Berlin); Festival d’Avignon; Maillon, Théâtre de Strasbourg – Scène européenne; SPRING Performing Arts Festival (Utrecht); Tangente St. Pölten – Festival Für Gegenwartskultur (Austria)
Partnerzy projektu: Teatr Dramatyczny im. Gustawa Holoubka; Nowy Teatr w Warszawie; Euro Scene Festival w Lipsku; Instytut Ukraiński; Fundacja dla Wolności w Warszawie (niezależna, publiczna organizacja non-profit działająca na rzecz migrantów z Ukrainy, Czeczenii, Białorusi, Tadżykistanu i innych krajów, którzy osiedlili się w Warszawie i do których kierowane jest największe wsparcie); „Przystanek Świetlica” (świetlica dla dzieci i młodzieży migranckiej); Solidarny Dom Kultury „Słonecznik” (centrum społeczności ukraińskich artystów w Warszawie).
Projekt współfinansuje m.st. Warszawa.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
Plan międzynarodowego tournée
5 i 6 czerwca 2024 – Landestheater Niederosterreich et Tangente St. Pölten – Festival Für Gegenwartskultur (Austria)
8 czerwca 2024 – Sommerszene Salzburg (Austria)
15 i 16 czerwca 2024 – Performing Democracy (Freiburg, Niemcy)
9, 10 i 11 lipca 2024 – Cour d'honneur du Palais des papes (Pałac Papieski) – Festiwal Teatralny w Awinionie (Francja)