proj. Andrzej Pągowski / mat. teatru
Operę "Jawnuta" Stanisława Moniuszki pokaże 16 grudnia na Międzynarodowych Targach Poznańskich Teatr Wielki w Poznaniu. Realizatorzy zdecydowali o wzbogaceniu dzieła utworami wykonywanymi przez romskich artystów.
Za inscenizację spektaklu odpowiada Ilaria Lanzino, włoska reżyserka młodego pokolenia, znana z niekonwencjonalnych i nowatorskich przedstawień. Kierownictwo muzyczne objął Rafał Kłoczko.
"Jawnuta" to historia miłości, która musi zmierzyć się z uprzedzeniami; na drodze szczęścia Stacha i Cyganki Cichej stają odwieczne zasady, nietolerancja i upór.
"Stanisław Moniuszko niejednokrotnie podejmował w swojej twórczości temat grup, które są w jakiś sposób marginalizowane. Można ten wątek znaleźć w +Parii+, +Halce+ czy w +Strasznym dworze+. W +Jawnucie+ to kwestia wykluczenia Romów ze społeczeństwa. Wiele rzeczy w tej realizacji przerobiłam, ale wierzę, że gdyby Moniuszko widział naszą pracę – pochwaliłby ją" – powiedziała reżyserka podczas piątkowej konferencji prasowej.
Wychodząc z założenia, że nie można tworzyć opery o Romach bez ich udziału, Ilaria Lanzino zaprosiła do współpracy romskich artystów. Ich utwory wzbogacą poznańską realizację dzieła Moniuszki.
"Sama muzyka +Jawnuty+, którą napisał Moniuszko trwa 45 minut. Z tej muzyki nie opuszczamy ani jednego taktu. Postanowiliśmy jednak ubogacić spektakl romskimi melodiami. Prawdziwa muzyka Moniuszki i prawdziwa muzyka romska spotkają się razem. Pracuje z nami wokalistka, aktorka i tancerka Giselle Czureja, która uczy solistów i chór romskiego tańca" – powiedziała.
Rzadko wystawiana opera Stanisława Moniuszki po raz pierwszy zaprezentowana zostanie w pełnym muzycznym opracowaniu przygotowanym przez Rafała Kłoczkę.
"W oryginalnej +Jawnucie+ znajdowało się szereg utworów, które później stały się pieśniami. To choćby +Wesół i szczęśliwy+, +Otóż pociechę mam z syna+, czy +Moje bogactwa+. Wiemy z listów Moniuszki, że tworząc swoje śpiewogry, te najpopularniejsze utwory dorzucał, stąd powstawały moniuszkowskie instrumentacje wielu pieśni. Stąd też nasza odwaga, żeby dołożyć utwory, które nawiązują do pieśni cygańskich" – powiedział Kłoczko.
Spektakl zostanie zaprezentowany w Pawilonie nr 1 Międzynarodowych Targów Poznańskich. W Teatrze Wielkim w Poznaniu cały czas trwa generalny remont.
"Dzięki temu, że ten spektakl odbywa się na Targach, będziemy mieli widowisko sceniczne. Są dwa zespoły: orkiestra, ta tradycyjna, symfoniczna, będzie siedzieć po lewej stronie, po prawej – romscy artyści. Na koniec będziemy grać wszyscy razem. Mamy efekty multimedialne, mnóstwo artystów na scenie, tancerkę cygańską, wokalistów, solistów i chór – tworzymy z tego niesamowite widowisko" – dodał Rafał Kłoczko.
Ilaria Lanzino współpracowała z takimi reżyserami, jak Christof Loy, Benedikt von Peter, Jens-Daniel Herzog, John Fulljames, Guy Joosten, Dietrich Hilsdorf czy Michael Thalheimer. Od sezonu 2017/2018 jest związana etatowo z Deutsche Oper am Rhein, gdzie pracuje jako asystentka reżysera.
W styczniu 2020 jej autorska koncepcja inscenizacji "Strasznego dworu" Stanisława Moniuszki została wyróżniona prestiżową nagrodą European Opera-directing Prize. Premiera spektaklu odbyła się w Poznaniu w 2021 r.
Rafał Kłoczko jest dyrygentem, kompozytorem, aranżerem, teoretykiem muzyki. Kształcił się w Gdańsku, Krakowie i Wiedniu. Regularnie współpracuje z szeregiem instytucji w kraju i za granicą, w tym m.in. Teatrem Wielkim – Operą Narodową w Warszawie czy zespołem Cappella Gedanensis. Pracował w ramach festiwalu Salzburger Festspiele 2016, a w 2017 r. odbył staż dyrygencki w Operze Wiedeńskiej. W 2021 roku wygrał konkurs na stanowisko dyrektora Filharmonii Zielonogórskiej.