W ramach obchodów 80. rocznicy likwidacji przez Niemców getta w Płocku tamtejsze Muzeum Mazowieckie udostępniło na swym internetowym kanale na You Tube spektakl „Kim jestem” na podstawie książki Rafała Kowalskiego „Reszta ciała” o losach żydowskich mieszkańców miasta.
Informując we wtorek o spektaklu, Muzeum Mazowieckie w Płocku przypomniało o mijającej właśnie 8. rocznicy istnienia oddziału tej placówki - Muzeum Żydów Mazowieckich, które powstało w odremontowanej specjalnie na ten cel dawnej synagodze, pochodzącej z początku XIX wieku. Właśnie w niej został zarejestrowany spektakl „Kim jestem”.
„Marzec 2021 r. jest niezwykle ważny, jeśli chodzi o płocczan pochodzenia żydowskiego. Właśnie w tym miesiącu, osiemdziesiąt lat temu, zakończyła się likwidacja płockiego getta. Natomiast przed ośmioma laty, dokładnie 14 marca, po raz pierwszy otworzyły się drzwi Muzeum Żydów Mazowieckich” – podkreśliło Muzeum Mazowieckie, anonsując internetową prezentację sztuki teatralnej „Kim jestem”.
Jak wyjaśniono w informacji, spektakl stworzyli aktorzy Teatru Dramatycznego im. Jerzego Szaniawskiego w Płocku – Adam Gradowski i Szymon Cempura, który jest również reżyserem przedstawienia oraz Klaudia Kamińska z płockiego Zespołu Pieśni i Tańca „Wisła”. „Korzenie, wiedza na temat własnego pochodzenia są bardzo ważne. To pomaga i kształtuje osobowość. Podobnie jak wiedza na temat historii z jej blaskami i cieniami” – powiedział m.in. Cempura, cytowany w komunikacie płockiego Muzeum Mazowieckiego.
Scenariusz sztuki teatralnej „Kim jestem”, jak zaznaczono w informacji, powstał na podstawie wydanej w 2020 r. książki „Reszta ciała” Rafała Kowalskiego, zastępcy kierownika Muzeum Żydów Mazowieckich. Informując o wydawnictwie, Muzeum Mazowieckie wyjaśnia, iż książka „opowiada o dziadkach, dzieciach i wnukach, których łączy Płock i Polska, pochodzenie żydowskie, pamięć i tęsknota” i jednocześnie jest „o tych, którzy w większości mieszkają w Płocku i dbają o pamięć żydowską w tym mieście”.
Społeczność żydowska w Płocku należała do najstarszych w Polsce. W 1939 r. płoccy Żydzi obchodzili 700. rocznicę swej obecności w tym mieście - stanowili wtedy tam ok. 30 proc. ludności. Podczas II wojny światowej, we wrześniu 1940 r., Niemcy utworzyli płockie getto, do którego przesiedlali Żydów z okolicznych wsi i miasteczek. W lutym 1941 r. rozpoczęli jego likwidację, która trwała do 1 marca. Wysiedlono wówczas wszystkich mieszkańców getta, w sumie ok. 11 tys. osób.
Holokaust przeżyło kilkuset płockich Żydów. Po zakończeniu II wojny światowej zaczęli oni powracać do rodzinnego miasta, ale większość w kolejnych latach wyemigrowała z Polski, głównie do Izraela i USA.
Z Płockiem związani byli m.in. Nahum Sokołow (1859-1936) - pisarz, sekretarz generalny Światowego Kongresu Syjonistycznego; Natan Korzeń (1895-1941) - malarz; Izaak Grunbaum (1879-1970) - polityk, poseł na Sejm II Rzeczpospolitej, po emigracji w 1932 r. sygnatariusz deklaracji z 1948 r. o utworzeniu państwa Izrael, a także Edward Flatau (1868-1932) - lekarz zaliczany do pionierów polskiej i światowej neurologii oraz Stefan Themerson (1910-1988) - prozaik, poeta, twórca koncepcji poezji semantycznej i autor awangardowych filmów.
Muzeum Żydów Mazowieckich rozpoczęło działalność w marcu 2013 r. w odremontowanej zabytkowej płockiej Małej Synagodze. Wybudowana ok. 1810 r. w stylu klasycystycznym jest jedną z nielicznych zachowanych na Mazowszu i jedyną w regionie płockim. W latach 50. XX w. synagoga została zamieniona na szwalnię. Od końca lat 80. minionego stulecia opuszczony już wtedy budynek niszczał. Z wyposażenia synagogi ocalała jedynie Aron ha-Kodesz, szafa na Torę.
Inicjatorem prowadzonej od 2011 r. renowacji Małej Synagogi z przeznaczeniem właśnie na Muzeum Żydów Mazowieckich było społeczne Stowarzyszenie Synagoga Płocka, które na ten cel zebrało 1,3 mln zł. Koszt inwestycji wyniósł ponad 9 mln zł, z czego 7,7 mln zł pochodziło ze środków unijnych. Główną część ekspozycji stanowi tam multimedialna prezentacja historii i kultury Żydów na Mazowszu.