W Teatrze Korez w Katowicach odbył się w piątek finał 11. edycji konkursu na jednoaktówkę po śląsku. Laureaci i osoby wyróżnione odebrali nagrody, a trzy najlepsze zdaniem jury teksty odczytane zostały przez aktorów dobrze władających śląską godką.

Publiczność, jurorzy i autorzy jednoaktówek zgromadzili się w teatrze Korez po dwóch latach przerwy - finał ubiegłorocznej edycji odbył się, ale jedynie online, więc radość ze spotkania na żywo miłośników organizatorów i uczestników konkursu była wielka.

11. edycja konkursu na „Jednoaktówkę po śląsku" po raz kolejny pokazała, „co godka ślunsko to nie je yno ańfachowy zort godki staropolskij". Laureatami zostali głównie „zawodowcy" – osoby, których nazwiska już pojawiały się we wcześniejszych edycjach konkursu.

Jak zatem wygląda tegoroczny werdykt?

Pierwsze miejsce w jedenastej edycji konkursu zdobyła Bożena Donnerstag za jednoaktówkę zatytułowaną "Łodskocznia Achima".

To praca pokazująca inny Śląsk, niż ten, do którego jesteśmy przyzwyczajeni. Tytułowy starzik nie spędza wolnego czasu siedząc na ryczce, tylko chodzi do Akademii Muzycznej posłuchać muzyki klasycznej.

Warto dodać, że pani Bożena zdobyła pierwsze miejsce w konkursie drugi raz z rzędu - w ubiegłym roku tryumfowała sztuką "Kradziok".

Drugie miejsce w konkursie zajął Mateusz Czyba za sztukę „Kosmiczno rajza". To opowieść o perypetiach trójki bohaterów podczas wyprawy na… Marsa. Autor chciał w ten sposób złożyć hołd kosmicznej wyobraźni twórców z Grupy Janowskiej.

Mateusz Czyba w minionej edycji konkursu był w gronie siedmiu wyróżnionych autorów (wyróżnienie dostał za sztukę "Łostatni sztok").

Trzecie miejsce otrzymał Irek Widera za sztukę "Ostatni elwer". Opowiada ona o fusbalyrzu co godo i redachoty z Warszawy mają z tym problem.

W ubiegłym roku Widera również otrzymał trzecie miejsce (za tekst "Wachmajster").

– Pandemia koronawirusa zdemolowała wszystko wokół. Wszystko na naszych oczach się przewartościowuje. Nic już nie będzie tak jak kiedyś. Ale kto kocha teatr, będzie go dalej kochać. Sztuki, twórczości nie zabije żaden najwścieklejszy nawet wirus, bo sztuka, imperatyw tworzenia to od zawsze szczepionka na wszystko co złe i podłe na tym świecie – mówi Ingmar Villqist, pomysłodawca konkursu i juror.

Oprócz niego w jury zasiadali: Mirosław Neinert, dyrektor Teatru Korez, Waldemar Szymczyk z agencji Imago Public Relations oraz Piotr Zaczkowski, dyrektor Instytucji Kultury Katowice Miasto Ogrodów. Jurorzy mieli do przeczytania 22 prace, które napłynęły na konkurs.

Jak co roku jury wyróżniło też siedem innych tekstów i ich autorów. Są to: Monika Kassner ("Sekretne żywobycie ôd Melanie K"), Krzysztof Kokot ("Ciotka Wichta"), Aleksander Lubina ("Rak"), Lidia Michalska ("Ciotka Tila"), Joanna Sodzawiczny ("Syneczek"), Wojciech Szwiec ("Gańba") oraz Peter Wiescholek ("100 lat Horsta Polloka").

Tego dnia premierę miało także książkowe wydanie najlepszych jednoaktówek z lat 2019–2020.

Organizatorami konkursu na jednoaktówkę po śląsku są: Imago Public Relations oraz Katowice Miasto Ogrodów – Instytucja Kultury im. Krystyny Bochenek. Patronat medialny nad wydarzeniem sprawuje Gazeta Wyborcza.

***

Poniżej przedrukowujemy 3 zwycięskie teksty w tegorocznej edycji konkursu.

1. miejsce

Bożena Donnerstag "Łodskocznia Achima"

Grajom:

Achim- emeryt 75+,

Alan – kelner kole 20 lot

Paula – kelnerka kole 20 lot

Akcjo dzieje się we katowickij Akadymii Muzycznyj, na dole, tam kaj jest restera. Bez cołki czas słychać jak grajom belejakie instrumynty w tle.

BINA I :

Muzyczno Akadymio we Katowicach. W resterze łosprowiajom ze sobom kelner Alan i kelnerka Paula, kukają bez szyba w dźwierzach. Całki czos słychać jak kajsik na wiyrchu grajom .

ALAN : Te, Paula, tyś widziała tego chopa , kiery dziyń w dziyń sam przyłazi pod Akadymio i siado na ławce tam pod tym drzewym?

PAULA: No toć, jak żech łostatnie dni łazioła do roboty, to łon mi nawet godoł „Szczyńśc Boże"… Kto terozki tak prawi „Szczynść Boże…". Nawet moja babka tak niy godajom…

ALAN: Ciekawo fto to je…łon dycki ło tyj samyj godzinie na ty ławce siado…cosik mamrocze do sia…Możno to jakosik mafio je i łon łobserwuje plac…Planuje napadnąć na kogoś!

PAULA: Tyś je richtig gupi Alan… Mafio w Katowicach, ja uhmmm. Pryndzyj to bydzie jaki emeryt kierymu się fest mierznie, niy mo co robić to siedzi na świyżym lufcie.

ALAN: Terozki Paula to ty gupio prawisz. Tyn świyży luft w centrum Katowic to jest tak samo możliwy jak i mafio!

PAULA: No dobra, dobra… koniec godki, bo sam już czekajom klienty na kawa, leć do nich, a jo włoncza kafemaszyna. I te kołoczki wyłoża na blat.

BINA II

Starszy chop włazi do restery. Rozglądo się, siado przy łostatnim stoliku. Zamyko łoczy. Paula podchodzi ku niymu

PAULA: Dziyń dobry, co byście chcieli zamówić?

Chop siedzi z zawartymi łoczami i nic niy godo

PAULA: Prosza Wos, tukej nie możecie drzymać, idźcie się do dom legnąć.

Kelnerka sztucho leko chopa. Łon łotwiro łoczy.

ACHIM: Dziołszka jo niy śpia przeca. Jo suchom muzyki, ktosik tak piyknie tukej gro…słyszysz? A jak się mo łoczy zawarte, to lepij się sucho, spróbuj!

Paula odruchowo zamyko łoczy, stoi i słucho. Nagle je łotwiyro.

PAULA: Co mi tukej głowa zawracocie. Przeca cołki dziyń grajom studynty, jak to w Akadymii Muzycznyj. Jo już nawet tego niy słysza. Chcieliście cosik zamówić?

ACHIM: Co za szczynście mosz dziołszka, że tukej robisz… Durś ci gro muzyka, to takie piykne miejsce…Słyszysz teraz tyn klawiyr?

PAULA: To jo wom możno kawa przyniesa. Biołyj.

Kelnerka szybko odłazi do baru

PAULA: Alan zrób bioło kawa dlo tego starszego chopa, jo mu jom postawia ze napiwków, ino niych łon już do mnie tak śmiysznie niy godo…

ALAN: Ale co, ale co? To napad ja? Godołech, że łon je z mafii!!!

PAULA: Ja napad, na twój gupi łeb! Zrób ta kawa i zaniyś mu, bo jo sie go trocha boja.

Alan robi kawa i idzie do stolika, kaj Achim zaś siedzi z zawartymi łoczami

ALAN: Dziyń dobry, tukej kawa dlo wos. Łod firmy gratis.

Achim mo dali zawarte łoczy i łodzywo się do kelnera.

ACHIM: Dej mi jeszcze chwila synek…To je takie piykne..

Alan stoi i czeko, aż Achim łotworzy łoczy.

ACHIM: Jużech je nazot. Co żeś chcioł synek, przeca tukej boła dziołszka niydowno. Kaj łona jest? To moja kawa?

ALAN: No przeca moja kamratka godała z wami, ale się niy dogodała i uciykła za bar. Ta kawa to łod ni jest. A wy sam niy śpijcie, bo wos ochrona wyciepnie.

ACHIM: Przeca jo niy śpia. Jo słuchom jak grajom.

ALAN: Aaaaa… A jo myśloł, żeście som z jaki mafii i napad planujecie!

ACHIM: Żodyn Paczino ze mnie ani Brando niy jest. Jo przyłaża tukej pod akadymio posłuchać jak studynty na tych rozmaitych instrumyntach pinkolom, rzympolom, niyrozki fałszujom. Ale to je tako moja łodskocznia łod życia. A dzisiej mnie już telepało, bo wiater, to żech wloz rań.

ALAN: No my wos z Paulą widzieli, jak tam siedzicie pod drzewym dziyń w dziyń…

ACHIM: No toż widzisz synek, to choby my sie już znali. Jak cie mianujom?

ALAN: Jo jest Alan, tak jak tyn aktor Alan Rickman, mama fest lubioła tego aktora i jo terozki mom tak na miano.

ACHIM: A jo –Achim. Joachim. Niy wiym czamu mnie tak mamulka nazwali, ale żech się już przyzwyczajoł , poza tym niy mioł żech nic wtedy do godki, pra?

ALAN: No ja, mocie recht. Chcecie kołoczka abo jako klapsznita do tyj kawy?

ACHIM: Jo zarozki musza iść, tukej dej koleżance gelt za ta kawa co mi postawioła i powiydz, coby się mnie niy boła. Jo je ino niyszkodliwy meloman. Jutro zaś wleza, bo chyba cieplij już niy bydzie…

Achim dopijo kawa i wyłazi z Akadymii.

BINA III:

PAULA wyciyro szmatom stoliki i stawio stołki. Do restery włazi Achim, siado do łostatniego stolika . Paula poleku podłazi do niego.

PAULA: Szczynśc Boże! Jo się wos wcale niy boja, ino wy się tak dziwnie zachowujecie. Co Wom podać.

ACHIM: Szczynść Boże dziołszka. A jak Ciebie dali na miano?

PAULA: Jo żech jest Paula, Paulina.

ACHIM: Dzisioj się zamówia tyj i klapsznita z kyjzom. A potym się połosprowiomy, bo widza, że niy ma terozki ludzi.

PAULA: To jo zaroz byda nazot.

Paulina idzie ku barowi.

PAULA: Alan, zrób drabko tyj , dej ta żymła z kyjzom i szałotym. Tyn twój Achim chce zy mnom godać. To jo tam chwila kole niego postoja.

ALAN: Ty się nic niy nerwuj Paula, jo żech sam je za barym, a to je przeca zwykły starzik, kiery się nudzi i chce się z kims pogodać.

PAULA: Mom nadzieja! To biera taca i ida do niego.

Paula podłazi do Achima, kiery zaś siedzi z zawartymi łoczami i słucho jak ktosik gro.

PAULA: (stawio taca na stole) Jeżech! Tukej wasz tyj i żymła z kyjzom. Świyżo, dzisiejszo. Bydzie wom smakować.

ACHIM ( durś z zawartymi łoczami) Wiym, wiym, ale terozki ciiii jeszcze chwila…słyszysz Paulina jak piyknie te krzipki grajom, aż mi kudły na rynkach stojom…

PAULA: Jo to każdego dnia słysza panie Achim, robia tukej już pora miesięcy, i żech je przyzwyczajono, że grajom i nawet tego niy słysza…

ACHIM (łotwiero łoczy) Cóż ty godosz Paulinko, jak możesz godać, że niy słyszysz muzyki. Przeca to jest nojlepsze co może być-mieć robota w miejscu, kajś durś gro…Codziynnie cosik innego. Roz Mozart, roz Bach, a roz Chopin… Dzisioj krzipki, jutro klawir, a pojutrze flyjta. To je tako łodskocznia, ło kiery można ino pomarzyć. A Ty to mosz narychtowane, choby na tacy, na kiery przyniosłaś tyj i żymła.

PAULA: Wiycie co…a wy na czymś grocie? Bo tak ło tyj muzyce łosprowiocie, chobyście byli jakim muzykantym…

ACHIM: Grom, niy grom.. I ja i niy… Ale to połosprowiom ci jutro, bo terozki zjym i musza lecieć. Jutro byda! Przyda na kołoczka z pudingiym…Swojom drogom fto to widzioł, coby kołoczki z pudingiym sprzedowali…mamulka robioła z marmeladom abo z kyjzom…

Achim wyłazi z Akadymii

BINA IV

Paula i Alan łosprowiajom przi barze. Alan łobciyro szolki, Paula pucuje lada.

PAULA: Wiysz Alan, cosik w tym je, co tym pan Achim godali… No wiysz, ło tyj muzyce i łodskoczni.

ALAN: No toć, że cosik w tym je! Kożdy musi mieć cosik takiego, coby sie dychnąć. Jo jeżdża na kole i to je moja łodskocznia.

PAULA: Jo niy wiym…tela rzeczy robia… Możno łoglądanie seriali to tyż je łodskocznia? Abo łosprowki z kamratkami? Tak się ino dumom….

ALAN: No wiysz, jak to ci sie dowo dychnąć, to chyba to je twoja łodskocznia

PAULA: Jo sie tak myślała ło tym Achimie, przyłazi zowżdy ło tyj samyj godzinie, siedzi tyż godzina , a potym się kajsik uwijo…I mu się podobo jak studynty rzympolom… Przeca łone niyroz tak fałszują, jedyn roz, drugi, trzeci…durś w koło to samo próbujom…A jymu się to richtig podobo. Przeca godoł ,że mo sztyjchary na rynkach, ja słyszy muzyka. Możno łon boł jaki rechtor łod muzyki i we szkole robioł?

ALAN: Mogiesz go zapytać, bo włazi, łobocz!

Achim siado zaś w przi łostatnim stole, Paula gibko do niego podłazi.

PAULA: Szczynść Boże, panie Achimie!

ACHIM: Szczynść Boże gryfno dziołszko! Już mało fto tak się wito…

PAULA: Wy się tak witocie, to jo się dostosowała do wos!

ACHIM: Toż piyknie, piyknie… Cóż to dzisiaj studynty grajom, musza ino posłuchać!!

Achim zawiyro łoczy, ruszo rynkom choby dyrygowoł

ACHIM: A już wiym co to! To przeca Kilar jest! Znosz Kilara?

PAULA: No toć! Przeca muzyka do fimów pisoł, a jo nawet niy poradza porachować, wiela filmów żech zobejrzała. Bo wiycie, filmy to je moja łodskocznia!

ACHIM: No ja kożdy musi mieć jakoś coby niy zgupieć… Przyniyś mi Paulinko tego kołoczka z pudingiym i kawa ku tymu.

Paula idzie do baru szykuje kawa z kołoczkiym i idzie do Achima. Siado kole niego.

PAULA: Panie Achim mogą się ło coś wos zapytać?

ACHIM: Toż pytej dziołcha, pytej!

PAULA: Bo wy tak tukej przyłazicie i suchocie muzyki, wiycie nawet co te studynty grajom… Wyście som chyba muzykant abo jaki rechtor łod muzyki, pra? Bo my tak z Alanym kombinowali…Jeszcze żodyn klient niy łazioł tukej muzyki słuchać, kożdy ino gibko zjeść, wypić i leci dali, a wy siedzicie i naprowdy słuchocie…

ACHIM: No ja…długo by łosprowiać… Jo niy je ani rechtor, ani muzykant…Wiysz u mnie w familie kożdy na czymś groł. Mamulka i oma na klawiyrze, łojciec na krzipkach, brat na trompecie, siostra na flyjcie. No toż tako muzykalno familijo żech mioł…

PAULA: A wy? Wyście na czym grali?

ACHIM: A jo boł jakiś podciep, bo niy umioł żech sie nauczyć na niczym.

Achim lacho sie fest, aże przylatuje Alan

ALAN: Co wom tak wesoło? Tyż się chca pośmioć, niy ma co robić za tym barym…

PAULA: Pan Achim prawiom, że cołko jego familijo to byli muzykanty,kożdy na czyms groł, a łon niy! Forsztelujesz się to Alan? Jo niy wierza, że wyście na niczym nie grali panie Achim!

ALAN: No ja, Paula mo recht, przeca siedzicie sam, słuchocie durś jak grajom, zgadujecie co to za muzyka słychować, a niy grocie na niczym? Jo tyż niy wierza!

ACHIM: Jo wom cosik powiym, na mie doma godali „jego ojciec je muzykant, a synek je trompyjta". No niy umiołch i tyla. Jo się ino nadowoł do łobracania kartek w tych heftach z nutami. To mi wyłazioło. Bołech nojmłodszy smark i żech się ino do tego nadowoł. Łojciec i mamulka przinosili bele jakie instrumynta: i cyja, i klarnet, łorgany i łorganki tyż. Cołki sklep z instrumyntami.

I nic. Żodnych zdolności. Larma w doma, co niymiara.

ALAN: No i co, na niczym w końcu żeście niy grali?

Achim zaś się lacho aż go w całyj akadymii słychować

ACHIM: Trocha żech na dromlu wybijoł , ale nawet niy do rytmu, to mi go tyż wziyli!

PAULA: No to skąd sie tak znocie na tym muzykowaniu?

ACHIM: No toż, że niy umia grać, to niy znaczy, że niy miłuja muzyki i że niy słysza! W takim domie jak boł mój, to niy mogło być inaczej. Durś muzyka na żywo. I powiym wom cosik jeszcze… Wiycie czamu jo sam przyłaża i tych studyntów słuchom jak grajom?

PAULA: No czamu? Bo to mnie fest niy dowo spać!

ACHIM: Jak żech jest tukej, i słysza jak ftoś jeden, drugi i pionty roz gro to samo, to się czuja chobych boł w moim domie, z mojom familiom. Łoni tyż przeca durś ćwiczyli, fałszowali, niykiedy tego niy szło wysiedzieć i żech musioł wylyźć…Jak moja siostra Trauda piyknie fałszowała…do dzisiaj to mi pisko we głowie…Za to jak się niyroz zebrali do kupy i cosik razym grali…kolyndy we gody, abo na jakim fajerze, geburstagu… Niy do się zapomnieć takie to boło piykne!!!

ALAN: Tego to żech się niy spodziywoł!

ACHIM: Ale czego? Że przyłaża tukej coby słuchać, jak studynty fałszujom?

ALAN: No ja! To by mi nawet do gowy niy przylazło, że takie fałszowanie może być do kogoś fajne!!!

PAULA: A jo to terozki rozumia. I rozumia tyż to, że mocie sztyjchary jak grajom…I jak zawrzecie łoczy to widzicie wasza mamulka, łojca, bratka i siostra jak grajom downo tymu w waszym domie.

ACHIM: Łoni wszyscy już niy żyjom, a ta muzyka mi ło nich przipomino. Bez to sam przyłaża dziyń w dziyń, bo mom ta godzina czasu coby podumać…A terozki musza lecieć, bo niy zdąża do tego lazarytu…

ALAN: Do jakigo lazarytu?

ACHIM: Jutro wom opowiym, bo na mnie już czekajom!

Achim wstowo i wyłazi. Alan i Paula siedzom jeszcze trocha przy stole z zawrzytymi łoczami i słuchajom muzyki.

BINA V

Alan z Paulom siedzom przi stoliku i łosprowiajom

PAULA: Alan, jo tak myśla, co pan Achim je chyba chory i łon sam niydaleko do lazarytu łazi…Niy wyglondo źle. Ale wiysz mo swoje lata. A jak mu co poważnego dolygo…?

ALAN: No mosz recht, możno mu trza jakosik pomóc, kupić co we sklepie, abo w doma co porobić? Zapytomy go dzisioj jak bydzie, zarozki piźnie 11,to łod niego czas!

PAULA: Jo żech jeszcze wymyśloła, ze załatwia mu bilety na jaki koncert, możno by my nawet razym poszli ś nim? Jo go fest lubia, łon choby mój starzik boł

łosprowio, durś cosik mo do godki i się lacho tak, że kożdy inny tyż sie łod razu lacho.

ALAN : To leć terozki po te bilety, a jo mu ta kawa zrobia jak przylezie!

Paula gibko idzie kajś na wiyrch, Alan czeko na Achima. Za chwila Paula je nazot, z daleka macho biletami.

PAULA: Wejrzyj Alan, mom wyjściówki na koncerty dlo nos wszystkich. Kaj jest pan Achim, bo go niy widza?

ALAN: No niy ma go jeszcze…Tyż się dziwia, bo przeca zygor szło sztalować wedle niego. Możno cosik go zatrzymało. Na pewno zarozki wlezie.

PAULA: Nerwuja sie. A jak cosik mu się stało?

ALAN: Godom ci, niy nerwuj się, bydzie, bydzie. Zaroz bydzie.

PAULA: Jak tak godosz, to ci wierza. No to czekomy…

Alan i Paula siedzą i patrzą na drzwi.

KONIEC

2. miejsce

Mateusz Czyba "Kosmiczno rajza"

Osoby:

Lyjo – ok. 45 lat,

Ywald – ok. 30 lat,

Erwin – ok. 20 lat.

NIKISHA – komputer pokładowy (żeński głos)

Scena jest mostkiem kosmicznego statku. Pośrodku pulpit, za nim trzy fotele. Widok na widownię jest widokiem na zewnątrz.

Miga czerwone światło i słychać głośny alarm. Wchodzi zaspany Lyjo i trzyma się za głowę. Wszystkie osoby są ubrane jednakowo.

Lyjo – Jakie larmo, jakie larmo! Co sam sie dzieje? Pospać niy dajōm, hajcuje sie? Nic niy czuja… Gaz! Na zicher gaz! Metan! Ywald!

Ywald (ziewa, drapie się) – Co chcesz?

Lyjo – Prziniyś sam ino jako klotka ze tym kanarkiym, tym citronōwym, wiysz kaj? Metan je, czujesz?

Ywald – Nic niy czuja.

Lyjo – Bo to je metan. Bez to ci godom, idź po tego ptoszka.

Ywald – Chopie, o czym ty godosz? Jakigo ptoszka? Ty wiysz, kaj my som?!

Lyjo – Jak to kaj? Na grubie! Co ty mie sam za bozna robisz?!

Ywald – NIKISHA, wyłōncz te pierōństwo!

Czerwone światło przestaje mrugać, alarm się wyłącza; Lyjo rozgląda się dookoła.

Lyjo – Jak ty żeś to zrobiōł?

Ywald – Pobudka! (klepie go po twarzy) Dyć my sōmy na szipie i lecymy na Marsa! Zapomniołś?

Lyjo – Na Marsa… na Marsa… ja terozki mi sie coś przipomino… pamiyntom, co nos wraziyli do tego szipa i my zarozki poszli nynać.

Ywald – No widzisz, jak pamiyntosz!

Lyjo – Ja, ja… Nale już mie wiyncyj po pysku niy pier, bo jo je twōj sztajgier!

Ywald – Sztajger, to ty bydziesz jak już dolecymy.

Lyjo – A fto jo je teroz?

Ywald – Terozki żeś je pasażyr tak jak jo. Cołki lot je automatyczny, my sam niy momy nic do godki.

Lyjo – Mosz recht, pamiyntom. Ino jak już bydymy na tym Marsie, a jo już byda tym sztajgrym, to przipomnij, że ci mom urwać z geltagu za te rynkoczyny, ja?

Ywald – Ja, przipomna, przipomna…

Lyjo – To fajnie. (pauza) Niy napiōłbyś sie bōnkawy?

Ywald – No toć. Jo zowdy z rana pija bōnkawa.

Lyjo – Jo tyż bych sie napiōł, bo tak mom we pysku sucho…

Ywald – Wiela to idzie nynać, pra?

Lyjo – No dyć! Dziewiyńć miesiōnczków… dobrze pamiyntom?

Ywald – Gynau, dziywiyńć.

Lyjo – Gōwka pracuje… Ciekawe, wiela je godzin, bo jo po wieczor kawy niy pija, a ty?

Ywald – No toć, że niy! Jo ino rano przed szychtōm. Ino wiysz co?

Lyjo – No?

Ywald – Terozki to chyba niy mo znaczynio, wiela je godzin…

Lyjo – Jo już tam swoje wiym. Jak sie napija bōnkawy na wieczōr, to niy usna, czy byda pod ziymiōm, na ziymi, abo we kosmosie. Mojigo organizmu niy oszukosz.

Ywald – Nale dziepiyro my sie obudziyli! Dyć mogymy sie chyba bōnkawy napić…

Lyjo – No dobra, możno i mogymy, zaryzykuja.

Ywald – I tak trzimej.

Lyjo – To jak?

Ywald – Co jak…?

Lyjo – Nooo… to zrobisz ta kawa?

Ywald – A czymu jo jom mom robić? Som niy poradzisz?

Lyjo – Pedziołeś, że chcesz.

Ywald – Chca… A ty już niy chcesz?

Wchodzi Erwin. Jest całkiem przytomny i ruchliwy; rozciąga się, robi pompki, przysiady itp. Ywald

i Lyjo na to patrzą. Erwin nie zwraca na nich uwagi.

Lyjo – Pa na niego. Choby mody Ponbōczek.

Ywald – Cołki Erwin…

Lyjo – Ôn sie już chyba kawy napiōł. Ino kedy?

Ywald – Niy, on już taki je. Choby nakryncōny… Nale co chcesz – niy kurzi, niy pije, to energio mo i je mōnter.

Lyjo – Dziewiyńć miesionczkow nynanio, a on nic…

Ywald – Erwin! (Erwin przestaje ćwiczyć) Zrobisz nom bōnkawy?

Erwin – Sami niy poradzicie, pra?

Lyjo – Niy być taki mōndry! Jo sam je sztajger, to ci koża zrobić.

Erwin – Ja, mhm… Mie niy nabieresz, jo znom przepisy. Na szipie my som wszyscy równe, a kawy mie sie pić niy chce. (ćwiczy dalej)

Ywald – No to chyba sie niy napijymy.

Lyjo – Terozki to jo już bych sie czego innego napiōł…

Ywald – Jak ty mosz terozki recht! Nawet sie niy zdowosz sprawy.

Znowu zaczyna mrugać czerwone światło i odzywa się alarm.

Erwin – A to co?

Ywald – NIKISHA, cicho!

Nic się nie dzieje.

Erwin (zrywa się) – Co żeście zrobiyli?!

Lyjo – My nic! My sie ino chcieli bōnkawy napić!

Ywald – Nale to tak bucało, jak my sam wleźli!

Erwin – NIKISHA, tryb ko-mu-ni-ka-cyj-ny!

Alarm i czerwone światło wyłączają się.

NIKISHA – Przełaża na tryb komunikacyjny.

Ywald – No i to jo rozumia. Niy wiym po co te larmo, jak my już wstali, niy?

Erwin – A mie sie to niy podobo…

Lyjo – Co chcesz? To tak je, jak baba je autopilotym.

Ywald – Dyć to ino kompiuter.

Lyjo – Kompiuter-niykompiuter, niy wiadomo, co ij we drōtach szczelōło.

Ywald – Suchejcie, jak już nos obudzioła, znaczy sie my som na miejscu.

Erwin – Mosz recht, już my tego Marsa powinni widzieć.

Lyjo – I kaj ôn je?

Ywald (patrzy) – Nic niy widać.

Erwin – Podźcie, idymy na kraj, możno tyn Mars je z boku.

Idą na lewy skraj proscenium i wychylają głowy na prawo.

Lyjo – Jo tam nic niy widza. Czornij niż na grubie, a wy?

Ywald – Jo tyż niy. Idymy z drugij strony.

Idą na prawy skraj proscenium i wychylają głowy na lewo.

Erwin – Ô świnio!

Lyjo – I to mo być tyn Mars?

Ywald – Niy wyglōndo…

Erwin wraca na środek sceny, trzyma się za usta.

Lyjo – Czerwony mioł być, niy?

Ywald – I myńszy.

Lyjo – A te pieszczonki naôkoło?

Ywald – Mie sie to niy widzi.

Erwin – To je Saturn…

Lyjo – Co tam godosz?

Erwin – Saturn!

Ywald – Saturn… Coś mi świto. (do Erwina) To je chyba za… Jupiterym…?

Erwin – To je blank dalij niż Jupiter.

Lyjo – Jupiter… A co to je Jowisz?

Ywald – A skond jo mom wiedzieć?

NIKISHA chrząka.

Ywald – Słyszeliście?

NIKISHA – Ja, to jo. Przełōnczyliście na tryb komunikacyjny i mie ô nic niy pytocie.

Ywald i Lyjo wracają na miejsce.

Erwin – Mo recht. W końcu ôna nos sam przikludziōła, jak my nynanli.

Ywald – No, NIKISHA, godej ô co sie rozchodzi.

NIKISHA – Nojsomprzōd musza wom pedzieć, żeście niy nynali dziywiyńć miesiōnczków, ino dziywiyńć lot.

Lyjo – No to przinomnij wiymy na czym stojymy…

Lyjo mdleje, Ywald i Erwin łapią go, ale trudno im go utrzymać.

Erwin – Lyjo!

Ywald – Ino mu niy dowej po pysku, bo ci z geltagu urwie. Lyjo!

Lyjo – Ja…? Powiydzcie mi żech je na grubie.

Ywald - Jeżeś na grubie, czuć metan, czujesz?

Lyjo – Czuja.

Erwin – Metan niy wonio…

Ywald – Cicho być! (do Lyja) Iś po ptoszka?

Lyjo – Idź, posuchomy jak śpiywo…

Lyjo traci przytomność, Ywald i Erwin go podnoszą i sadowią w fotelu.

Erwin – I co teroz? Jeszcze żech nigdy niy bōł we takij sytuacji.

Ywald – Co ty niy powiysz? Jo tak mom dziynnie!

Erwin – NIKISHA! Je sam jakoś aparatura medyczno?

NIKISHA – Ônymu nic niy ma. Ze prawyj strony we szrancku na dole je tako flaszka.

Ywald biegnie tam, gdzie skierowała go NIKISHA; szuka.

Erwin – Mosz?

Ywald – Mom!

Erwin – Co to je?

Ywald (czyta) – Amŏl.

NIKISHA – Dejcie mu pod kinol, niych powonio.

Ywald podbiega z butelką do Lyja, odkręca i daje mu pod nos. Lyjo zaczyna ciężko oddychać.

Erwin – Lepij ci?

Lyjo – Jak tyn ptoszek gryfnie śpiywo… (zaczyna gwizdać, ale mu to nie bardzo wychodzi) Tako fajno melodia… (patrzy na Ywalda i Erwina) Już my dolecieli…?

Ywald (potrząsa nim) – Ôpamiyntej sie! Nikaj my niy dolecieli.

NIKISHA – Tego bych niy pedziała. (patetycznie) Jeszcze żodyn czowiek niy dolecioł tak daleko. To je wielgi krok dlo ludzkości. To je wielgi sukces!

Lyjo biere Amol od Ywalda i som wonio.

Erwin – Wielgi krok? Ty żeś sie stracioła we kosmosie. Tyś nos stracioła we kosmosie. Kaj ty sam widzisz jakiś sukces?

Ywald – Kobiyta za kōłkiym, czego sie wiyncyj spodziywać…

Lyjo zaczyna się śmiać.

Erwin – A ty co zaś?

Lyjo – Nic, tak mi sie wesoło zrobioło. Eli to niy skiż tego pieronowego sukcesu cołkij ludzkości!

Lyjo śmieje się już całkiem głośno.

Ywald – NIKISHA, jak już my pobiyli tyn rykord, to możno tak nazot polecieć, co? My na tym Marsie już bymy downo ta podziymno kolōnia wyfedrowali.

Erwin – Gynau! My som ôsiym lot w plecy. A rok po nos mieli piyrsze kolōnisty przilecieć. I jak, ôni tam czekajōm, a nic niy ma narychtowane?

Ywald – Jo bych jeszcze chcioł wiedzieć, eli mie sie te lata bydōm do pyndzyje liczyć.

NIKISHA – Ô nic sie niy starejcie, ino musicie mi dōńść do głosu. Durch ino faflocie i faflocie i nic to niy dowo. Jo żech sie wcale niy straciyła.

Lyjo – Toć, ino żeś pomylyła zjazdy ze autobany.

Erwin – Cicho być! (do NIKISHY) Godej dalij.

NIKISHA – To bōło tak. Lecielimy już poł roku na Marsa i wszystko szło, jak bōło zaplanowane. Ôroz moje czujniki zaczły ôdbiyrać dziwne signale. Jo myślałach, że to je jakieś promiyniowanie ze szrodka galaktyki, abo możno jakoś supernowo, nale niy. Zaczłach analizować tyn signal i mi wyszło, że to je alfabyt Morse’a. A jak żech to już ôdszyfrowała, to aż mi silniki stanyły z wrażynio!

Erwin – Co to bōło?!

NIKISHA – Przekōz bōł taki: „My som na Saturnie, my som na Saturnie". I tak cołki czos. Terozki tyż to ôdbiyrom ino głośnij.

Ywald – Jezderkusie…!

NIKISHA – Niyskorzij żech sie skontaktowała ze Ziymiom, co mom z tym fantym zrobić. I dostałach ôdpowiedź, ażeby zmiynić kurs i lecieć w strona Saturna. A jak żech sie zapytała, co ze Marsym, to mi ôdpedzieli, że Saturn to je blank ważniyjsze ôdkrycie i zmiyniyli status misji ze transportowyj na badawczo. Ôbudziołach wos tydziyń przed lōndowaniym, żebyście sie umieli narychtować.

Lyjo (wstaje, podnosi butelkę z Amolem) – Chopy, to zdrowie!

Lyjo chce się napić, ale Erwin wyrywa mu butelkę z ręki i chowa do kieszeni.

Erwin – Doś tego! I ty żeś mioł być naszym sztajgrym?! Gańba-wstyd! Śmieje sie jak gupi do kyjzy i jeszcze Amŏlu sie nawōnioł.

Ywald – Dej mu pokōj! Jo go tam rozumia. My somy bergmony, a niy żodne astronauty. Mielimy lecieć na Marsa i fedrować podziymne miasto, zapomniołś? Zobocz, jak sie wszystko złonaczōło.

Erwin – Niy zapomniłech, ino co my mowy we tyj sytuacji zrobić? Poradzisz obsługiwać te klamorstwo? (pokazuje na pulpit, ekrany i inne świecidełka) Bo jo niy.

Ywald – Jo tyż niy..

Erwin (do Lyja) – A ty?

Lyjo kręci głową.

Erwin – No i sami widzicie jak je. NIKISHA nos sam skludziōła i muszymy robić, co nom koże, a jo je ino prosty szczałowy…

Ywald – …kery dolecioł do Saturna (śmiech)

Lyjo – A jo coś powiym.

Erwin – Zaś zaczyno…

Lyjo – Tyś żeś już doś pedzioł. Uważosz, co jo niy znom takich, jak ty? Dużo godajōm – mało robiōm. Chcesz lecieć na tego Saturna, bo ci sie fedrować niy chce, tako je prowda!

Erwin – Idź, bo jak cie…!

Erwin doskakuje do Lyja, ale Ywald ich rozdziela.

Ywald – Chopy, doś tego! Niy wodźcie sie ô takie dupsy! (do Lyja) A ty sie tyż za takigo ważnego niy rob. Możno i twoj prapraprapraŏpa bōł przodownik pracy, nale ty żeś na zicher przodownik niy je.

Lyjo – I fto to godo?!

Ywald – A co, do mie tyż coś mosz? Cołkie życie sie znomy, to godej, chyntnie posuchom.

Lyjo – Jeronie! Mie sie ino ô to rozchodzi, co zaś noś ôciulali! Niy widzicie tego? Całe lata tak robiōm, całe lata my im zawodzali i zoboczcie – wyepiyli nos na Saturna! Brawo!

NIKISHA – Żodyn żodnego niy wy…

Lyjo – A ty tyż być cicho! Musiałać ôdbiyrać tego Mōrse’a? Niy musiałaś. Musiałaś nadować na Ziymia? Niy musiałaś.

NIKISHA – Musiałach! Tak mi koże protokōł.

Lyjo – Protokōł…

NIKISHA – Wy robicie swoje, a jo swoje. Mie tak zaprogramowali, że jak mi co kożom robić, to jo robia.

Ywald – I tu sie niy zgodzom. Swoje, to my by robiyli na Marsie, a sam co, bydymy szukać ludzika ze telygrafym? To je niyuczciwe…!

Lyjo – Mosz recht. Wraziyli nos we kofry, unynali, a teroz kożom robić, co sie wymyślōm.

Erwin – Nale po co my sie tak łonaczymy? Dyć sam trzeba myśleć pozitywnie. To może być nasza wielgo, życiowo przigoda! A ze tym Saturnym, to jo wom coś powiym. Słyszołech kedyś ô takim jednym chopie ôd nos, co padoł, że na Saturnie je życie, nawet wiyncyj – jak czowiek umrze, to jego duszyczka leci miyszkać na Saturnie. Ôn malowoł ôbrozki, na kerych je tako hecno gadzina, co tam żyje. A jak tam je kolorowo! Choby we bajkach…

Ywald – I co, myślisz, że mioł recht?

Erwin – Niy wiadomo… ale… możno to kero duszyczka wysyło durch te signale, no i na nos trefiyło…

Lyjo – Wy słyszycie, co wy godocie?! Modeście a gupieście! Przigōd im sie zachciywo… A niy pomyśleliście, że to je jedna, epno ślapica?

Ewald – Ślapica?

Lyjo – A jak! Taki… siryni śpiyw. Wylondujymy, a tam nos co capnie i zeżere.

Ywald – Ijeee…

Lyjo (do Erwina) – Gadzina, padosz… W to moga uwierzyć. Za bajtla widziołech taki film, w kerym lecieli szipym bez kosmos i tyż ôdebrali signal.

Ywald – I co?

Lyjo – I polecieli sprawdzić. Wylōndowali, a tam cima, jak na grubie. Nale znodli taki epny cimer, a we tym cimrze pōłno jajec. I ze jednego jajca się wykluło takie pierōństwo, co sie ciepło na jednego ze tych kosmonautów i prziklejōło do pyska. No i oni go prziniyśli na tyn szip, a potyn…

Erwin – Co potyn?

Lyjo – Potyn z tego chopa wylazło jeszcze wiynksze pierōństwo i… zeżarło wszystkich…

Ywald – Wszystkich?

Lyjo – Chopōw… Bo jedna… frela przeżōła i udało ij sie pitnōnć.

Ywald – Jezderkusie! (żegna się) Już po nos…

Erwin – Dyć to ino film bōł!

Lyjo – Gynau. Tyn chop, coś o nim padoł tyż ino ôbrozki malowoł…

Ywald – Czyli co robiymy?

Erwin – Nic.

Lyjo – Coś muszymy zrobić! Muszymy… podjōńć jakieś decyzje!

Erwin – Ty sie możesz podyjmować, co chesz, ale szipym kieruje ôna.

Lyjo – I beztoż ty mi sie niy widzisz…

Ywald – Co ty godosz?

Lyjo – Jo wiym, co jo godom.

Erwin – Chciołbych to usłyszeć… Czymu jo ci sie niy widza?

Lyjo – Nic, nic… jo to tak pedzioł… po tym Amŏlu… (ciszej) Ta bōnkawa… wiysz jak sie robi?

Erwin (podejrzliwie) – No wiym…

Lyjo – A zrobiōłbyś nom? Piyknie cie prosza…?

Erwin – Jak już tak piyknie prosisz… Mie tyż we pysku zaschło.

Lyjo – No i szykownie! Zrób mi tako mocniyjszo, co? A ty jako chcesz, Ywald.

Ywald – Bele jako, ino ze mlykiem.

Lyjo – To zrobisz nom, ja?

Erwin (niepewnie) – Zrobia, zrobia…

Erwin schodzi ze sceny zrobić kawę, Lyjo za nim patrzy, dopóki nie zniknie mu z oczu, po czym ciągnie Ywalda na bok.

Ywald – Co ty robisz?

Lyjo – Ciii…

Ywald – Co zaś?

Lyjo – Co ô nim myślisz?

Ywald – Ô kim?

Lyjo – Ciiii… Jak ô kim? Ô Erwinie.

Ywald – Nale o co ciebie sie rozchodzi?

Lyjo – Ôn mi je pierōnym podyjrzany…

Ywald – Padosz?

Lyjo – Padom. Pamiyntosz, że nos miało ino dwōch lecieć?

Ywald – Pamiyntom. Wciśli go nom na ostatni driker. Pedzieli, co nom sie przido modszy i mocniyjszy do pomocy.

Lyjo – Genau. A co my ô nim wiymy? Nic.

Ywald – No… robotny je, nale i trocha nerwyjs…

Lyjo – Nerwyjs, to swojom drōgōm. Niy mynczy sie, niy kurzi, niy pije… Niy jy… Widziołś go kedy ze sznitōm w rynce?

Ywald – Kule… Jak tak pomyśleć…

Lyjo – Jo ci wiyncyj powiym. Podź bliżyj. (do ucha) Jo myśla, że ôn trzimie ze tōm na wiyrchu?

Ywald ledwo powstrzymuje śmiech.

Lyjo – Ciii… Tyn cołki Amŏl, to niy boł Amŏl…

Ywald (w szoku) – Po jakiymu? Dyć jo ci go doł.

Lyjo – Skond żeś mioł wiedzieć? A ôn wcale niy wonioł jak Amŏl.

Ywald – Ino jak?

Lyjo – Niy wiym… tak jakoś… niy jak Amŏl. Godom ci: chcieli mie ôtruć i bez to żech udowoł, że go woniom.

Ywald – Ahaaa…

Lyjo – Jak dlo mie, to sam je wszystko niy tak jak trza.

Erwin wchodzi z kawami.

Erwin – Już ida. Zrobiłech, jak żeście chcieli, ino żech niy poradziōł mlyka znolyź.

Lyjo – A tyś sie niy zrobiōł?

Erwin – A już mi sie odechciało.

Lyjo mruga porozumiewawczo do Ywalda. Ywald chce się napić, ale widzi, że Lyjo nie pije, pokazując mu aby też nie pił.

Lyjo (do Erwina) – Jak ciebie niy bōło, to jo godoł ze Ywaldym ô tym filmie, ô kerym żech już godoł.

Erwin – No i co?

Lyjo – Bo tam jeszcze bōł taki chop, co mu zależało, ażeby ôni tego ôbcego pieroństwa niy zabiyli.

Erwin – Po jakiymu?

Lyjo – No bo uważoł, że takigo cudoka możno do sie do czego wykorzystać…

Erwin – A to gizd pierōński!

Lyjo – Zresztōm, taki dostoł prikaz z wiyrchu. A wiysz, co je nojlepsze? Że ôn bōł cyborg!

Erwin – Cyborg?! I ôni sie niy skapli?

Lyjo – Niy, bo on wyglondoł blank, jak czowiek.

Erwin – Jerona… Dobrze, że to ino film bōł. A… czymu tyj bōnkawy niy pijecie?

Ywald – A wiysz, to chyba tyn cołki sztres. Tela kilōmetrōw ôd chałpy…

Lyjo – Żebyś wiedzioł. Na przodku tyż je ciynżko, nale przinojmnij wiysz kaj żeś je, a sam…?

Erwin – Sam tyż wiysz: wele Saturna.

Ywald – Ja, ale jednak… to nie je to samo. Ale może ty sie szluknij.

Erwin – Jo? Mie sie niy chce.

Lyjo – Dyć czynstuj sie! Mosz wybōr – czorno abo z mlykiym.

Erwin – Wola tyj, nale niych ci bydzie.

Erwin bierze jedną kawę i wypija całą.

Lyjo – I jak?

Erwin – Jakoś tako… bez smaku.

Ywald – A Amŏl? Wyciongnij tyn Amŏl ze kapsi i powoniej.

Erwin robi, jak mu powiedział Ywald.

Erwin – Piyrszy roz woniom coś takigo… A co? Ô co sie sam rozchodzi?

Ywald (nerwowo) – Wiycie, chopy? Musza wom pedzieć coś, czego żech mioł niy godać, boch sie myśloł „a na co mom godać?", ale terozki, jak my już sam we takij… sytuacji, to w sumie, czymu mom trzimać pysk, niy? (bierze druga kawę, pije) Mmm, ale dobro… No, w kożdym razie, jak nos wraziyli do tego szipa, to bōł tam taki jedyn, co ôbsługiwoł te kapsuły do nynanio, niy? I jo właziōł za trzecigo. I jak wy żeście byli już zawarte, to ôn mi pedzioł tak po cichu, że jedyn pasażyr poradzi przełonaczyć cołki szip ze trybu autopilota na manułala. No i jo wiym, że to niy je jo, no bo jak? A jak niy jo, to musi być keryś z wos… (znomu pije) Nojlepszo bōnkawa, jakoch piōł.

Lyjo – No i to je dobro wiadomość. (do Erwina) Niy?

Erwin – Nale co na mie paczysz? Czymu to niby jo mom być? A może toś ty je?!

Lyjo – Jo? A z jakij racje jo?

Ywald – To możno zapytomy sie NIKISHE? Ona musi wiedzieć.

Lyjo – NIKISHA! Je to prowda, ô czym my godomy, że jedyn z nos może cie wyłonczyć?

NIKISHA – Niy moga potwierdzić, (pauza) ani zaprzyczyć…

Lyjo – Jo to wiedzioł! (do Erwina) Godej!

Erwin – Co ty ody mie chcesz?

Robi się groźnie, Lyjo podchodzi do Erwina, chwyta go za fraki.

Lyjo – Jak – sie – wyłōnczo – ta – pierona?!

Erwin odpycha Lyja.

Erwin – Dej ty mie świynty pokoj! Jo niy wiym, co ty godosz!

Nagle od tyłu chwyta go Ywald i ściska.

Ywald – Lyjo, jo go trzimia, a ty sprawdzej!

Lyjo obmacuje Erwina, który cały czas próbuje się uwolnić po rękach, po brzuchu i klatce piersiowej. Później ogląda mu głowę, obraca nią, zagląda do uszu, w oczy, do ust, w końcu chwyta za kark i Erwin się wyłącza.

Ywald (puszcza Erwina) – Widziołś to?

Erwin cały czas stoi, ale się nie rusza i ma otwarte oczy.

Lyjo – Jo to wiedzioł! Cyborg! Pieroński robot! Teroz wiymy, co i jak.

Ywald (przygląda się Erwinowi, obchodzi go dookoła) – Żeby takie coś…! Fto by pomyśloł…

Lyjo – Za bajtla żech słyszoł ô takich rzeczach. Ô cyborgach, co majōm zastōmpić ludzi we robocie.

Ywald – Jo rozumia kajś we Chinach abo u Amerykonów, ale u nos? Na Ślonsku?

Lyjo – A skond wiysz, eli on niy je jakiś made in China…? Ôni poradzōm niy takie rzeczy wynokwiać. Kozali im skonstrułować ślōnskigo bergmona, to skonstrułowali. Zaprogramowali mu godka i stykło.

Ywald – Dalij ciynżko mi w to uwiyrzyć…

Lyjo – Uwiyrz, uwiyrz, w końcu jeześ pora dni ôd Saturna.

Ywald – NIKISHA?

NIKISHA – No i co żeście narobiyli?

Ywald – Poradzisz go włōnczyć?

NIKISHA (po pauzie) – Niy poradza.

Lyjo – To przipomnij nom, jaki je punkt 10 Rygulaminu.

NIKISHA – Rygulamin lotu, punkt 10: „W razie, kedy przinojmnij jedyn członek załogi z różnych prziczyn niy może kontynuôwać misji, szip wraco na Ziymia."

Ywald – No i to chyba pasuje. Erwin wyglōndo na niydysponowanego…

Lyjo – …chyba, że go zaś włōnczymy…

Ywald – …ale na razie nom sie niy spieszy.

NIKISHA (po dłuższej pauzie) - Rygulamin lotu, punkt 21: „W razie, kedy cel misji zostanie zmiyniony, reszta punktów rygulaminu traci ważność."

Lyjo – Co?! Jo pamiyntom ino 20 punktów!

Ywald – Zaś nos ôfulali!

NIKISHA – Żodyn wos niy ôfuloł. 21 punkt boł na drugij stronie, ino wom sie niy chciało kartki przeciepnonć.

Lyjo – Pacz, jako mōndro…! (chwyta się za głowę) I co my zrobiymy? Mie sie już skończōły opcje.

Ywald - Możno uruchomiymy Erwina i…

Lyjo – I co? Dyć ôn nos som pozabijo, jak sie ino ôpamiynto!

Ywald – Możno niy bydzie tak źle. Możno udo nom sie go przekonać, żeby przełonaczōł na tego manuałala…

NIKISHA – Życza wom powodzynio.

Pauza.

Ywald – Dobra, jo spróbuja. Kaj żeś go przicis na końcu?

Lyjo – We kark. Ze zadku.

Ywald – Dobra, cofnij sie.

Lyjo odsuwa się na bok, Ywald ustawia się za Erwinem i przyciska go w kark, po czym sam odskakuje. Erwin zaczyna mrugać oczyma, ruszać głową, patrzy na swoje ręce, rozgląda się, widzi przestraszonych Lyja i Ywalda, następnie siada w fotelu i się kuli.

Lyjo – A ôn co?

Ywald wzrusza ramionami.

Lyjo – Erwin, co ci je?

Ywald podchodzi bliżej i chwyta Erwina za ramię.

Ywald – Erwin, to jo… My cie niy chcieli wyłonczyć… To bōło bez cufal.

Erwin (cały zapłakany) – A dejcie wy mie pokōj…!

Lyjo – Zobocz, ôn ślimto.

Erwin – Bo jo, bo jo niy wiedziołech, żech je cyborg… (płacze dalej)

Ywald – Niy wiedziołś?

Erwin – Niyyy…!

Lyjo (do góry, wygraża) – Ô wy pierony, nawet żeście cyborga oszukali!

Erwin – Cołkie moje żywobycie, to je jedne wielgie cygaństwo…!

Ywald – Gowa do gōry.

Lyjo – No dyć! Powiydz ino jedna rzecz: poradzisz wyłonczyć NIKISZA abo niy?

Ywald – Dej mu terozki świynty pokōj. Zobocz, jak sie załomoł.

Erwin – Poradza…. Chyba…

Lyjo – To powiydz nom jak, to my ci pomogymy. Chcesz dalij lecieć na tego Saturna? Abo robić na Marsie, jak chop, jak echt chop na grubie? Chcesz być richtig chopym? Chcesz?

Erwin – Chca…

Lyjo – I tak trzimej! Zoboczysz, jeszcze sie znojdziesz jako fajno frela-kolonistka, co sie niy skapnie, ześ je cyborg i bydziesz szczynśliwy.

Erwin – Szczynśliwy… Bele by mie festy za kark niy macała…

Lyjo – Niy starej sie, jak cie dobrze skonstrułowali, to bydzie cie kaj indzij macać.

NIKISHA (chrząka) – Musza wos stropić. Wyście już som na Marsie niypotrzebne. Jak my sam lecieli, to zdonżyli posłać drugo ekipa, kero już 5 lot ferduje. Już piyrsze kolonisty tam miyszkajōm.

Duższo pauza.

Ywald (przerażony) – Cy… cygaństwo!

NIKISHA – Jo wos nigdy niy ofulała…

Ywald – To mōgłaś ôd razu pedzieć!

Lyjo – Ja, ja, już my wiymy swoje. Lecymy na Marsa i koniec dyszputy! (do Ywalda) Niy zwracej na nia uwagi, niych sie tam godo do sia, zresztōm zarozki Erwin zrobi, co trza (poklepuje Erwina) i ôna już niy bydzie miała nic do godki, pra?

Erwin – Pra.

Lyjo – No to godej, co trza robić.

Erwin (skupia się) – We tym blacie je tako dziura i musza wrazić do nij mały palec.

Lyjo – Ino tela? Dobra, szukomy.

Wszyscy szukają otworu w pulpicie.

Erwin – Je!

Lyjo – To wkłodej. (Erwin wkłada mały palec do otworu) I jak?

Erwin – Nic.

Ywald – To wroź palec drugij rynki.

Erwin wyciąga palec z otworu.

NIKISHA – Czekejcie!

Lyjo – Co zaś?!

NIKISHA – Dostałach nowe wytyczne ze Ziymi. Jak sie zgodzicie lecieć na Satrurna to niy ino dostaniecie sztyrnostki, ale i piytnostki.

Ywald – Piytnostki?

Lyjo – Niydoczekanie! Już my takie gupie niy som!

NIKISHA – A pōł szesnostki?

Erwin – Pōł szesnostki…

Lyjo – Niy chcymy ani piytnostki, ani szesnostki i żodnych bonōw abo talonōw tyż niy.

Ywald (do Lyja) – Niy chcymy?

Lyjo – Niy. I usuchnnijcie mie, bo to som same podpuchy. Ôni by nom grosza wiyncyj nie dali.

Erwin – Mosz recht. Papiōry my podpisali na Marsa, a niy na Saturna. To je na zicher podpucha.

Lyjo (do Ywalda) – Widzisz? Nawet cyborgowi to sie niy widzi.

Erwin – Niy nazywej mie tak!

Lyjo – Wybocz, już niy byda. A terozki wkłodej tyn drugi palec.

Erwin wkłada drugi palec do otworu.

Erwin – Dalij nic.

Lyjo – Poczekej.

Czekają.

Erwin – Nic. Ale już wiym – wyłōnczcie mie.

Ywald – Jeżeś pewny?

Erwin – Ja, zrob to.

Ywald wyłącza Erwina. Ten nieruchomieje, jak wcześniej. Nagle wszystkie światła na statku zaczynają mrugać.

NIKISHA – Jezder…ku.

NIKISHA wyłącza się.

Erwin (głosem robota) – Włączom tryb manualny. Prosza czekać.

Lyjo – Czekomy… spokojnie…

Erwin – Tryba manualny bydzie uruchomiony na trzi… dwa… jedyn…

Światła znowu świecą, jak wcześniej.

Ywald – Już?

Erwin się nie odzywa.

Lyjo – Włōncz go.

Ywald naciska Erwinowi na kark, ten się opamiętuje i wyciąga palec.

Erwin – I jak mi poszło?

Lyjo – Czekej. NIKISHA, jeżeś tam?!

Cisza.

Erwin – NIKISHA!

Nadal cisza.

Lyjo – Chyba sie udało! Udało sie!

Ywald – Udało sie?

Lyjo – No dyć, że ja! Niy ma NIKISHY, to mogymi lecieć kaj chcymy.

Erwin – Czyli na Marsa…

Lyjo – Ino tam! Fto my som?!

Ywald i Erwin – Bergmony!

Lyjo – Kaj lecymy do roboty?

Ywald i Erwin – Na Marsa!

Ywald (po chwili) – Nale jak?

Lyjo – Co jak?

Ywald – Poradzisz tym kierować, bo jo niy?

Lyjo – Dyć Erwin poradzi.

Erwin – Jo? Jo ino poradza przełonaczać tryby.

Lyjo – Ino tela?!

Ywald – No i fajnie. Somy gyniusze, niy ma co…!

Lyjo – W porzōndku. To je do ôgarniyncio. Taki szip chyba niy je ciynższy do ôbsugi ôd kōmbajnu, niy? Momy czas, zoboczymy, spokopiymy. (ogląda pulpit)

Erwin – Spokopiymy… przyndzyj sie rozczasnymy na tych saturnowych pieszczonkach.

Lyjo (czyta z pulpitu) – „Wprowadź koordynaty" (szuka palcem dalej) O, mom! „Na kero planeta chcesz lecieć? Wybier z menu" Kaj je te menu…?

Erwin do niego dołącza.

Erwin – O tukej. Niy wiedziołech, że to je takie proste!

Lyjo – Mars, szukomy Marsa… O, je Mars.

Erwin – Zaznaczom. „Wciśnij enter" Kaj je enter?

Lyjo – Szukomy…

Ywald staje między nimi i chwyta ich za karki.

Ywald – To jo wom pomoga.

Ściska i obydwaj nieruchomieją.

Ywald – I załatwione.

NIKISHA – Musiołś użyć takich drastycznych metod.

Ywald (przenosi Lyja na fotel) – Te piyrsze modele som fest uparte. Mōgli go przeprogramować przed ôdlotym. (męczy się) Ô Jezderkusie, ale ciynżki…

NIKISHA – Mo stare akumulatory. Ale fto to mioł wiedzieć, że bydzie zmiana kursu?

Ywald – Żodyn. A z nim już na Ziymi bōły problymy. Szwankowoł mu czujnik wynchu i czasym traciōł kontakt z rzeczywistościōm.

Ywald usadza Lyja i bierze Erwina.

Ywald (do Erwina) – A ty, mom nadzieja, że już wiyncyj ślimtać niy bydziesz.

Usadza Erwina.

NIKISHA – Co chesz torozki robić?

Ywald (zmęczony) – Jeszcze niy wiym. (biega palcami po pulpicie, słychać odgłosy statku; patrzy przed siebie) Ale piykny tyn Saturn, co NIKISHA?

NIKISHA – Te pieszczonki som fajne.

Ywald – A te kolory… Ale piykne! A jaki ôn je wielgi… Ôdbierosz dalij tyn signal?

NIKISHA – No toć. Cołki czos nadowo.

Ywald – To fajnie. (patrzy na Erwina i Lyja) Szkoda, że tego niy widzicie… Saturn je taki gryfny… Mom nadzieja, Erwin, żeś mioł racjo ze tymi duszyczkami, co tam miyszkajom. Możno i mie sie jako trefi… Możno i mie…

Ywald wkłada palec do dziury na pulpicie, chwyta się za szyję. Ściska. Nieruchomieje.

Zaciemnienie.

3. miejsce

Irek Widera "Łostatni elwer"

Gerard Kapol - fusbalyrz

Kamil Maślōnka – praktikant

a dalij: Reżyser i redachtory: Dariusz Srokowski, Tomasz Żyniok, Mateusz Gaik.

BINA PIYRSZO - Dzisiej

Sztudyjo we telewizyji. Epny szrajbtisz, sztyry zwyrtane zesle, pora mōnitorōw kere lang pokazujōm nafolowany sztadiōn, jakeś pomotlane droty na zolu, pora pociepanych bele kaj kartek, czorne kamery, ciciate mikrofōny a ôd zadku blank modro ściana. Tulma ludzi w ancugach, cwitrach, treskach a kożdy kajś tyro, za czymś sznupie, kogoś woło, ferfluchtuje a przezywo bez mobilniok. Bajzel kej w babskij taszce…

Reżyser – Burdel jak w damskiej torebce! Gdzie jest moja kawa?! Zuza! Popraw makeup paniu Tomkowi bo mu się czoło świeci jak choinka na Wielkanoc! Te papiery na podłodze! Czy ktoś to może pozbierać? Co tu robi pies z trzema nogami?! O! Kamil! Gdzie ty się szwendasz! Masz tego człowieka? Gdzie on jest?!

Kamil - U golacza na dole! A potym jeszcze mo zōńś do Żanety. Przido mu sie troszka sztafirōnku bo ôszkliwie…

Reżyser – Młody człowieku! Tyle razy ci już tłumaczyłem, tak?! Zostaw gwarę dla wizyt na tym twoim zasmrodzonym Śląsku! Tu, w Warszawie używamy wyłącznie literackiej polszczyzny, tak?! Jasne?!

Kamil – A dyć sōm profesor Miodek niyroz tuplowoł, co godka ślōnsko to je yno ańfachowy zort godki staropolskij. A powiydzcie mi yno, po jakimu szrajbowoł taki Kochanowski eli Rej? Po staropolsku, pra? Tōż po mojimu jo używōm yno literackij godki!

Reżyser – Kamil, litości! Ty mi tu nie filozofuj tylko gnaj po tego człowieka bo za piętnaście minut ruszamy z lajfem, tak?! Spójrz! Prowadzący już są na miejscu!

Kamil – Nale…

Reżyser – Pięć minut! Masz pięć minut młodzieńcze i widzę tą chodzącą legendę przed kamerą na fotelu pomiędzy Darkiem a Tomkiem! Jasne?!

Kamil – Ô Szkōt!

Reżyser – Jaki Szkot do jasnej cholery?!

Kamil – Pies co mo trzi szłapy! Szkōt! Pōdź sam giździe pierōński!

Reżyser – Kamil! Ty dokąd?! Stój!

Kamil – Nale Szkōt…

Reżyser – Albo się zajmiesz pracą albo fruniesz! Gość do studia! Teraz!

Kamil - Mōm gyfil, co to niy ma dobry idyj!

Reżyser – Kreację rzeczywistości zostaw mnie! Pięć minut Kamil! Pięć minut i legenda w studio albo ty wracasz pierwszym pociągiem do tej swojej Rudy Śląskiej…

Kamil – Na Halymba…

Reżyser – Bezpowrotnie młodzieńcze! Ostatecznie i definitywnie, tak?!

Kamil – Dobra, już dobra. Skludza wōm tego chopa, nale cobyście yno niyskorzij niy wajali…

BINA DRUGO – Przedwczora

Kamerlik we sztokowcu TVP. Szrajbtisz, dwa zesle, prosty fach, na ônym pora rubych buchōw. Producynt stoji wele okna i filuje w jakeś papiōry. Klupanie do dźwiyrzy i rajn wlazuje Kamil.

Reżyser (trocha niypewnie, choby zamyslōny) – Tak?

Kamil – Wołaliście mie…

Reżyser – A tak tak! Ty jesteś Kamil Maślanka, prawda?

Kamil – Maślōnka…

Reżyser – Maślunka?

Kamil – Maślōnka…

Reżyser – Maślułka?

Kamil – Ma..ślōn..ka…

Reżyser – Ma..śloł..ka?

Kamil – Maślōnka!

Reżyser – Dobra! Skończmy z tym. Może po prostu Kamil, tak?

Kamil – Ja…

Reżyser – No tak. Właśnie… (kuco) Powiedz mi Kamil, skąd ty się tu wziąłeś?…

Kamil – Ta frelka z dołu mi kozała sam przijś…

Reżyser – Myślałem raczej o tym, skąd się wziąłeś w naszej redakcji?

Kamil – Nō ganz normal. Z anōnsa… dołech ôdpedzyni i…

Reżyser – Uch… Ale skąd tu! W Warszawie?

Kamil – Z Halymby!

Reżyser – Nie do końca mi o to chodziło ale nieważne… A właściwie bardzo ważne, bo właśnie dlatego tu jesteśmy! Znaczy… Ty tu jesteś w tej chwili bo ja tu jestem zawsze…

Kamil – Ja…

Reżyser – Tak ty! Słuchaj Kamil! Krótko bo czas nagli! W czym rzecz… Od wczoraj jesteśmy w półfinale, tak? Masakra jakaś! Szok! Po czterdziestu latach, niemal tego samego dnia zagramy o finał z Niemcami… Rozumiesz!? Tak? Nie rozumiesz? Nieważne! Ja to pamiętam. Pamiętam tamten mecz, każdą minutę, każde podanie, każdą akcję! Ale to była jazda! Coś wspaniałego! Ty to pamiętasz?! Nie pamiętasz, bo jak… Ty masz teraz ile lat…?

Kamil – Dwajścia sztyry.

Reżyser –No! Czyli nie pamiętasz! Nie masz prawa tego pamiętać!

Kamil – Godali mi ô tym szpilu...

Reżyser – A ja to przeżyłem młodzieńcze! Wiesz!? Na własne oczy! Tu! (klepie sie we klata) Głęboko, w sercu! Jeszcze dziś kiedy sobie o tym pomyślę mam ciary… Cholera! Tyle zabrakło! (rozszyrzo palce, pokazuje wela) Tyle i byłby finał, tak?! Tyle zabrakło! Czujesz to młodzieńcze? (dźwigo ramienia wysoko i dziwo ôknym na Warszawa kajś na dole i modre niebo na wiyrchu) Finał mistrzostw Europy! Coś o czym marzą pokolenia! Generacje! Narody całe oczekują! Bo piłka to przecież religia, tak?! Świętość! Liturgia i orgia zarazem! Teatr i misterium! Wojna i szaleństwo! (wypuszczo z gorści kartki kere przodzij już fest popuczył; schylo sie i zbiyro do kupy)

Reżyser – O czym myśmy to…

Kamil – Ô tym szpilu we siedymdziesiōntym szōstym...

Reżyser – A tak tak! Więc słuchaj Kamil! Bo ty jesteś ze Śląska, tak?

Kamil – Ja.

Reżyser – No właśnie! Od razu poznałem po akcencie! Pomyśleliśmy sobie w redakcji, że ten półfinał będzie wielkim świętem i że do studio musimy zaprosić kogoś niezwykłego, tak? Pierwsza myśl: trener tamtej jedenastki. No, ale on już niestety nie żyje… Wtedy zaczęliśmy rzucać nazwiska graczy z tamtej legendarnej jedenastki! Okazało się, że kilku znajduje się na drugim końcu świata, kilku innych już na tym lepszym ze światów. Po wyczerpaniu wszystkich możliwości została właściwie tylko jedna opcja. Jedyny z tamtej legendarnej jedenastki!

Kamil – Nale, co jo mōm do tego?

Reżyser – Pojedziesz na Śląsk młodzieńcze. Znajdziesz tego człowieka i przywieziesz! Tu do Warszawy! Prosto do studia, tak? Dwa dni i ani minuty później! Proste…

Kamil – Ja. Gryfnie. Yno dalij niy wiym ô kogo sie tak rychtig rozchodzi?

Reżyser – O święta ignorancjo! Nie słyszałeś nigdy nazwiska Kapol?!

BINA TRZECIO – dzisiej

Sztudio.

Srokowski – „Co za wieczór, co za noc" jak śpiewała kiedyś Kora z Perfektem! Siódmy lipca, środa, godzina dwudziesta piętnaście! W to piękne słoneczne popołudnie ze studia TVP witają państwa bardzo serdecznie Dariusz Srokowski i…!

Żyniok – …i dobry wieczór!

Srokowski - Czterdzieści sześć lat temu, w stolicy Jugosławii stanęły naprzeciwko siebie jedenastki Polski i RFN. Tamten pamiętny półfinał w deszczowym Belgradzie rozstrzygnęły rzuty karne. A jak będzie dzisiaj?!

Żyniok – Ja mam nadzieję Darku, że dzisiejszy pojedynek dostarczy nam równie potężną dawkę emocji, jeśli nie mniejszą!

Srokowski – Już niebawem połączymy się z naszymi komentatorami na londyńskim stadionie Wembley, Mateuszem Gaikiem i Maciejem Nieszczęsnym! Zanim to jednak nastąpi powitajmy w studiu jednego z bohaterów tamtego pamiętnego meczu, pana Gerarda Kapola!

Żyniok – A ponieważ jest to człowiek ze Śląska zaryzykuję twierdzenie, że tym razem nie będzie to tylko jedna truskawka na torcie ale cały tradycyjny śląski kołacz truskawkowy!

Sztuba reżysera.

Reżyser – Kamil! Chodź tu w tej chwili! Kto to jest?!

Kamil – Nō… Redachtōry i Acik!

Reżyser – Kto?

Kamil – Ôd lewyj: Srokowski, Żyniok i Kapol!

Reżyser – Gerard Kapol?

Kamil – No dyć! Gerhat Kapol! Chop, kierego kozaliście mi sam skludzić!

Reżyser – Gerard Kapol, członek tamtej znakomitej drużyny?

Kamil – Taaadamm!

Reżyser – A możesz mi wytłumaczyć, w co ten facet jest ubrany?

Kamil – No dyć widzicie! Ańfachowy ancug… Skrōmnie nale szykownie…

Reżyser – Ten krój był modny w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku!

Kamil – Chop sie uwziōn, co tak bydzie zocnie!

Reżyser – Boże! Skąd on to wytrzasnął? Z wysypiska na Kampinoskiej?!

Kamil – Ze szranku we familoku na Dymbiyńsku!

Reżyser – Nooo, to właściwie wszystko tłumaczy! Żywy skansen!

Sztudio.

Srokowski – Panie Gerardzie, jest pan członkiem tamtej legendarnej jedenastki a dokładnie trzynastki. Krótko! Jak wyglądała pana droga na piłkarską Olimpię?

Kapol – Ja chopy! Jo na żodnyj olimpiadzie niy groł! We siedymdziesiōntym drugim szpilołech jeszcze w eLZeteSie Palowice. A sztyry roki dalij to jo już miołech szlus z fusbalym bez tyn umfal…

Srokowski – No właśnie! Fascynująca jest ta historia pana peregrynacji z małych peryferyjnych boisk na stadiony świata! Porozmawiajmy o początkach pana kariery! Prześledźmy brawurową promocję z Ceklasowej drużyny przez ekstraklasę do gry w trykocie z orłem na piersi…

Kapol – Tresek ze adlerym miołech zowdy…

Żyniok – O! Jakie to epickie!

Kapol – Ja! Mōj piyrszy fusbalklub to bōł Ôrzōł Palowice!

Srokowski – A później panie Gerardzie kolejne szczeble na drabinie do kariery! Pokonywane, dodajmy, w tempie iście sportowym.

Żyniok – Darku! Nie bójmy się tego twierdzenia, że był to taki trójskok wzwyż o tyczce!

Kapol – Ja! Z Palowic trefiłech do Czerwiōnki bo fedrowołech wtynczos na Dymbiyńsku. Dali mi kwatyr we familoku to żech ani za dugo niy myndykowoł: mōm sie przebiyrać eli niy. Przodzij dziyń w dziyń ōziym kilōmyjtrōw na kole żech dupoł na gruba… Nale pōł roku dalij zaś mi prziszło rajzować, yno tōm razōm cugiym na Rybnik. Przedali mie do ROWu za waszmaszina Światowit i blank nowe koło Huragan. ROW groł wtynczos we piyrszyj lidze to miołech se to fest w zocy. Nale hań tyż dugo niy pogrołech bo trzecigo aprila siedymdziesiōntego trzecigo szczeliłech tora Legii i ôd szlagu upōmniało sie ô mie Ministerstwo Ôbrony Narodowyj…

Srokowski – Otwarły sie zatem przed panem drzwi do gry w klubie przy Łazienkowskiej?

Kapol – Ja! Yhm… Dźwiyrza klubu Śniardwy Ôrzysz! Pōł roku na polskim Sybirze! Niyskorzij bōły Czorni Radōm, Zawisza Bydgoszcz i yntliś Ślōnsk Wrocław. Tako pōńć po roztomajtych wojskowych manszaftach. Szpilołbych sie we eLZeteSie Palowice to Jaruzelski by sie ô mie na zicher niy dowiedzioł.

Srokowski – Ale ta gra w klubach wojskowych dała panu szansę debiutu w reprezentacji…

Kapol – Za wiela to żech sie w tyj reprezyntacyji ani niy pogroł…

Srokowski – Tak. Wszyscy pamiętamy tą dramatyczną sytuację w ostatnim meczu sparingowym tuż przed wylotem na olimpiadę do Montrealu…

Kapol – Tela yno, co to niy bōł szpil reprezyntacyje yno Ślonsk groł frojndszaftszpil ze takim jednym czeskim manszaftym spod Pardubic. Wiycie, tako szworto zorta. Yno zaczōn sie szpil poszli my z takim pepikiym na presa. Miołech pecha, bo tyn paciulok bōł fest rozfechtowany i trefił mie w golynie wyszpanowanōm gyrōm, gynał spodkiym gulera. No a ku tymu mōj feler: zapōmniołech wciepnōńć pod sztuce szyjnbanszuce. Knaga prasła choby sztrajhecla…

Srokowski – Potem szpital, długa rehabilitacja, i walka o powrót do wielkiej piłki, która trwała kilka lat...

Sztuba reżysera.

Reżyser – Czy na Śląsku wszyscy posługują się takim prymitywnym słownictwem?!

Kamil – Niy… Yno echt Ślōnzoki!

Reżyser – Tyle lat edukacji u podstaw i żadnych efektów…

Kamil – I trufōm, co tak ôstanie…

Sztudio.

Srokowski – Cofnijmy się jednak do wspomnień. Jak pan dziś, z perspektywy czasu postrzega tamto spotkanie w deszczowym Belgradzie?

Kapol – Ja!… Mocie recht! Powiym wōm, gichało wtynczos bez dołki dziyń choby z fojerszpricy! Szpilplac bōł nasiōnkniōny choby szwam w badyhauzie…

Srokowski – E! Tak… Piękna metafora panie Gerardzie. Wróćmy jednak do samego meczu. Można było zakładać, że reprezentacja RFN od samego początku przypuści frontalny atak chcąc ustawić sobie ten pojedynek już w pierwszych minutach…

Kapol – Ja! Gynał! Szturmowali nasza połōwka szpilplacu sprōwnie i wartko choby we trzydziestym dziewiōntym…

Srokowski (kuco) – Tak! Niemniej, polska obrona okazała się być bardzo szczelna a bramkarz w życiowej formie. Trzeba też przyznać, że w wielu sytuacjach dopisywało nam po prostu szczęście.

Kapol – No toć! Roz lata, dwa razy supek. Roz sie Hoenes luftnył, roz Vogst lutnōł tak, co na zicher jakigo ptoka w lufcie trefił. Bōnhof mioł sposobnoś sōm na sōm z tormanym tela, co ôbklojznōł na mokryj trowie i bal trefił na aus! A! I jak Beckenbauer szczyloł z winkla to sie bal niy dokuloł do tora yno stanył w ciaplycie!

Sztuba reżysera.

Reżyser – Przecież tego nikt nie zrozumie!

Kamil – Mocie recht! Niyhyrsko to spokopić, a ôsobliwie, kej ftoś sie niy zno na fusbalu! Nale sami musicie uznać, co chop sprownie mianuje wszyski detajle a drobiozgi!

Reżyser – Jeszcze ty mi tu teraz bełkocz w tym swoim grubiańskim dialekcie! Wyjdź!

Kamil – To może jo…

Reżyser – Darek! Zróbcie coś zanim wejdziemy z transmisją, tak?! Zagadajcie tego człowieka! O! Już wiem! Może Tomek będzie w stanie coś dopowiedzieć?! Przecież grał kilka lat w Schalke! Tomek! Słyszysz mnie? Tomek! Spróbuj coś tłumaczyć!

Sztudio.

Srokowski – To była złota generacja a pana określano jako cudowne dziecko polskiego futbolu!

Żyniok – To było bogate pokolenie a pana definiowano jako wspaniałą pociechę dla polskiej piłki nożnej!

Sztuba reżysera.

Reżyser – Ja zaraz dostanę szału! Tomek! Ty masz tłumaczyć naszego gościa a nie to co mówi Darek!

Sztudio.

Kapol – Jaaa! Padocie, jo szumny bajtel?! Żurnalisty roz za kej poradzōm beblać bez cweku. Nale rychtig! Mi sie zdo, co we „Robotniczyj", jakiś świtniōny żurnalista coś takigo naszkryfloł. Tela yno, co jo bōł już wtynczos dwajścia ôziym rokōw stary!

Żyniok – Tak! Upadacie ja szumiące dziecko?! Dziennikarze raz za kiedy dają radę bełkotać bez pinezki! Ale prawidłowo! Mnie się zdaje, co w Robotniczej, jakiś kopnięty dziennikarz coś takiego narysował! Tyle, co ja byłem już w tym czasie stary, dwadzieścia osiem lat!

Kapol – Po jakimu tuplujecie moja godka?

Żyniok – Po jakiemu dublujecie moją gwarę?

Sztuba reżysera.

Kamil – Coś tymu waszymu redachtōrowi niy idzie tyn iberzicōng…

Reżyser – Nie wiem co do mnie mówisz ale chyba się tym razem muszę z tobą zgodzić… Tomek! Halo! Niech Darek prowadzi rozmowę. Mamy pięć minut do transmisji!

Sztudio.

Srokowski – Wróćmy do pana. Trener zdecydował się nie wystawiać pana w wyjściowym składzie. Jak pan myśli, dlaczego? Był pan przecież w tamtym czasie w fenomenalnej formie.

Kapol – Wiycie… Tryner to bōło echt dobrocisko, nale tyż fest szusiaty a przi tymu pamiyntliwy. Stykło roz mu depnōnć na plynskyrz i sie miało popapane. A jo mioł taki jedne felerne przitrefiynie i to zarozki piyrszego dnia kej my yno przijechali do tego Belgradu. Kwatyrowoł żech w jednyj sztubie z takim abwerszpilerym ze Zogłymbio Sosnowiec…

Żyniok – Tak! Przypomnijmy panie Gerardzie! W tamtej kadrze trzon stanowili piłkarze ze Śląska!

Kapol – Ja! Zogłymbiok bōł już taki trocha ōswojōny. Trzi roki szpiloł we Tychach. No i tyn pierōn ani niy wiym kedy spatrzoł flaszeczka rakije. Po prowdzie to kożdy z manszaftu sie tako lajstnōł na dziyń dobry, nale yno my mieli tyn unglik, co tryner gynał nōm wparził do sztuby. I ôto ôba mieli my forbaj. A tela, co my sie siedli po wieczerzy, zakurzili po cigarecie i znodli w wertiko kieluszki… Za wiela tyj rakije ani niy bōło, ledwo po achtliku na gowa. Nale powiym wōm, ôszkliwo bōła ta gorzołka. Tako ganz ańfachowo berbelōwa. Chyrtoń mi przepoliła aże godać niy szło. Zagłymbiok rzigoł w haźlu dalij jak widzioł a na drugi dziyń pōł manszaftu lazowało choby jake fantōmy…

Żyniok – Muszę się z panem zgodzić, choć obecnie w Chorwacji dostępne już są bardzo różnorodne, zarówno smakowo jak i gatunkowo rodzaje rakiji!

Sztuba reżysera.

Reżyser – A Jezus Maria!!! Co ten człowiek opowiada!

Kamil – Snadnie! Redachtōr musioł moc rajzować a poprōbować roztomajtyj gorzołki!

Reżyser – Ja mówię o tym twoim… Ekspercie!

Kamil – Ja! Musicie uznać, co chop mo ale perfektno pamiynć! Spamiyntać tela faktōw. Nic yno pokwolać! Przeca tyn tref bōł szterdziści szejś rokōw do zadku!

Reżyser – Jak tu nie mam zamiaru nic uznawać! Halo! Krzysiu! Za ile to wejście? A nie możemy dać jakichś reklam? Tak, teraz! Co? Cokolwiek, co zajmie czas do transmisji! Podpaski, szampon przeciwłupieżowy i pigułki na rozwolnienie!? A coś bardziej męskiego? Nie wiem! Piwo, karkówka, tabletki na erekcję?! Darku! Przerwij ten jego monolog! I Tomek też niech się lepiej już nie odzywa!

Sztudio.

Srokowski – Długo w tym meczu pan grał na ławce rezerwowych, ale w końcu trener zdecydował się skorzystać z pana usług?

Kapol – Ja, yntliś dostołech szansa. Tela, co ônaczyłech rozgrzywka ôdkōnd fusbalrichter zapiskoł na drugo połōwka szpilu...

Żyniok – Panie Gerardzie! Więc powiada pan, że jako prawdziwy profesjonalista prowadził pan intensywną rozgrzewkę żeby być gotowy w każdej chwili wejść na bojsko?

Kapol – No dyć godōm! Sie pado rozgrzywka a jo bōłech wtynczos ale fest zmarźniynty!

Srokowski – Ale oto nadchodzi osiemdziesiąta dziewiąta minuta meczu i…

Kapol – Hyjsty cajt! Wela idzie tyrać na ausie bez cweku w takim dyszczu! Ôwerol wożył bodej ze piyndziesōnt fōntōw. Choby mi ftoś miech cymyntu zaciepnōł na plery!

Srokowski – …wchodzi pan na murawę…

Kapol - Ja! Yhm. Murawa! Istne barzoły!

Srokowski – …a chwilę potem sędzia kończy to spotkanie co zapowiadało dodatkowe trzydzieści minut czyli całe tysiąc osiemset sekund gry! A dokładnie pół godziny…

Żyniok – I to już była niestety ta faza meczu, kiedy przegrywający przegrywa!

Sztuba reżysera.

Reżyser – O żesz! Nie! Nie nie nie! Niech on nie zdejmuje tej marynarki! Tomek! Darek! Zróbcie coś z tym! No nie wierzę! Po prostu w to nie wierzę! Jak to uzasadnisz?!

Kamil – Za zicher zônaczyło mu sie gorko ôd tych srogich byrnōw we sztudio…

Reżyser – Ja mówię o tej koszulce pod marynarką!

Kamil – Tresek jak tresek. Bioły i bodej czysty! Fresz und zauber jak sie to godo!

Reżyser – Ale ten orzełek na piersi…!

Kamil – Adler, ja? Jo mu padoł, co to je ale fałeszny ajnfal! Ale chop sie niy doł przegodać! Pado, co to je fest zocny gyszynk.

Reżyser – Koszulka reprezentacji Niemiec?!!!

Kamil – Ja! Gynał! Z hańtego szpilu! Tresek ôd samego Bernda Holzenbeina!

Reżyser – Ja się załamię! Dajcie przekaz ze stadionu! Co? Dopiero za pięć minut?! Przecież pięć minut temu było za pięć minut! To niech chociaż kamera nie pokazuje planu ogólnego! Tak! Tylko same twarze! Tylko twarze! No przecież nie można zakazać mu się uśmiechać! Nie ma dwóch zębów? To studio już gorsze rzeczy widziało! To i tak lepsze niż koszulka reprezentacji Niemiec w TVP Sport!

Kamil – Jo wōm padoł, co to je ale fest ryskiyrōnek puszczać tego chopa na wizjo!

Reżyser – Milcz! Ty już lepiej milcz!

Sztudio

Srokowski – Dogrywka nie przyniosła rozstrzygnięcia i potrzebne były rzuty karne a konkretnie cała seria rzutów karnych czyli pięć co razem daje nam dziesięć!

Żyniok – Przypomnijmy. Do karnych każda drużyna wyznacza pięciu graczy i bramkarza…

Srokowski – Pierwszych osiem strzałów było celnych co oznaczało, że żaden bramkarz nie popisał się obroną… Nadeszła zatem ostatnia kolejka…

Kapol - Tyn ôstatni elwer mioł tak rychtig szczylać Ziga, nale tak sie zmachoł lotaniym za Bōnhofym, co ôdkozoł na ôstatni driker. Szłapy mu tyrpało choby mioł je zrychtowane z galertu. Ô tym, co byda szczyloł dowiedziołech sie już hań, na pōjstrzodku szpilplacu. Niy powiym, lynkołech sie. Kożdy elwer to srogo ôdpedzialnoś a tyn ôstatni to już tak bysztimt. Tym bardzij, co piyrszych ôziym wpadło do neca. Żodyn fusbalyrz sie niy pomylił. Prziszła moja raja. Widziołech co Majer przi kożdym elwrze sie ciepie na bok. Wtynczos żech se uznoł, co ciulna ofyn w pōjstrzodek tora! Tōż biera bala i krocza do sztrafraumu. Stawiōm bala na wopnie. Filuja na nia i cofia sie aże za linijo. Dziwōm sie na Majera a Majer na mie. Choby dwa szauszpilery co grajōm we westernie. Biera fechtōng. Fusbalrichter pisko. Leca coroz gibcij po tym marasie, sztole mi sie toplajōm. Majer rozkłodo ramiynia, jo myndykuja: piznōnć na cołko para z kapy eli lekuśko fałesznie z efyja? Jeszcze sztyry kroki. Kapa, efyj, efyj eli kapa… Dźwigōm szłapa, Majer ôdrywo sztole ôd linie, a jo już wiym, co niy bydzie ani kapy ani efyja. Tykōm bala szpanōm. Wyzgernie, z grajfkōm, fajniście… Rychtyczny majstersztik. Majer już furgo na prawica. Bal sie ôdrywo ôd zola, podrywo kympka trowy. Moja szłapa jeszcze w lufcie a Majer już prasko do ciaplyty. Bal w połōwce duchty do neca ciōngnie za sobōm kapki wody kej kōmeta ôgōn… Mrōża ôczy, dyszcz już niy ziōmbi, dyszcz dowo folga i pocieszyni. Majer klojzdo choby srogo, modro szneka i dziwo sie stropiōny, jak citajōm nimieckie marzynia ô finale. Tulma na sztadiōnie robi coroz wiynksze larmo. Bal furgo wysoko, a jo sie skłoniōm zmachany… Majer sztopuje wsparty gowōm o supek… Ôto wszysko fertich. Już nic niy ma zoleżne ôd nos. Ôstały yno klarowne prawidła fizyki. Szwōng i grawitacyjo.. Dwie sekōndy do neca… wszysko stanyło, yno tyn bal furgo … krōngło czorno-bioło paniynka.. Sekōnda do finału.. Już! I wtynczos bala tyko laty lekuśko, ôpaternie choby szmaterlok krzidłami luftu… Tyko a niyskorzij furgo dalij… wyżyj… coroz wyżyj ku blyndōm, kapkōm dyszcza, cimokowi! Kajś fōrt… na aus… za sztadiōn… za horizōnt… aże na sōm krys świota i smyczy hań nasze marzynia...

Sztuba reżysera.

Kamil – Szkōt!

Reżyser – Wembley! Mamy połączenie! Darek! Wchodzimy z transmisją!

Kamil – Szkōt tyro po sztudio!

Reżyser – A pies z nim! Darek zapowiedź!

Sztudio.

Srokowski – Proszę państwa! Właśnie otrzymałem informację z reżyserki, że mamy połączenie z naszym sprawozdawcą na stadionie Wembley! Halo Mateusz! Czy się słyszymy?

Gaik – Dobry wieczór państwu! Dobry wieczór Darku! Mam nadzieję że dla nas wszystkich ten wieczór okaże się bardzo, bardzo dobry! Za chwilę na murawie stadionu pojawią się piłkarze Polski i Niemiec. I że, podobnie jak ci, którzy grali w pamiętnym spotkaniu czterdzieści sześć lat temu także ci współcześni gladiatorzy piłki dostarczą nam niezapomnianych wrażeń i emocji!

Srokowski – Mateusz! Ja myślę, że dziś cała Polska żyje tym wielkim sportowym wydarzeniem! Usiądźmy zatem wygodnie i razem z naszymi telewizorami śledźmy to widowisko!

Kapol – A po mie szczyloł Hoenes. I trefił… Tyn ôstatni elwer…

Sztuba reżysera.

Reżyser – Uffff… Możesz mi powiedzieć, co to miało być?

Kamil – Rozchodzi sie wōm ô ta cołko godka?

Reżyser – O tym już nawet nie mam siły dyskutować. Chodzi mi o tego człowieka…

Kamil – To wyście skozali ônego sam skludzić…

Reżyser – To jest jakieś nieporozumienie! Miała być gwiazda a ty sprowadziłeś do studia wyrzutka społecznego!

Kamil – Przeca wszysko sztimuje! Mioł być Acik Kapol i je! Tela yno co ôn już dzisiej niy ma żodyn srogi fusbalyrz yno blank ańfachowo persōna…

BINA CZWORTO – na drugi dziyń

Auto, kere jedzie gerkōwkōm na Ślōnsk. Szoferuje Kamil. Ze zadku zico Gerhat Kapol i trzimie na klinie Szkōta.

Kapol – Elwer! Ja. Tak na mie godajōm i mie to niy gorszy! Żyja jak żyja i to je moje żywobyci! Wiysz mody… Niykej se forszteluja, fto jo to niy mōg być. Niy wiym, iże bych trefił wtynczos do neca gralibymy ô majstra. Możno ja a możno niy. Możno by my grali i ôstali majstrym a możno niy. Możno bych zagroł w tym ôstatnim szpilu a potym zawiesił na karku goldmedal. I możno dalij grołbych pora rokōw kajś, w jakim srogim manszafcie we Francyji, Efie eli Angliji. Niyskorzij ostołbych trynerym, postawił chałpa, poznoł jako gryfno frelka, mioł familijo i zocność… A na starość pynzyjo. Nale niy trefiłech. Ôstali my na szwortym placu. Wyjechali ze Jugosławje bez medalu. A możno kebych trefił tyn ôstatni elwer pojechoł bych na ta ôlimpiada a niy z drugim manszaftym Ślōnska do Czechōw? Możno keby mi ta moja gyra słożył jakiś echt dochtōr a niy felczer? Tak mi słożył knaga, co lazować dobrze niy szło a co dziepiyro tyrać za balōm. Jedna ôperacyjo, drugo. Piekary, Repty a czas pitoł. Ze Ślōnska sie mie pozbyli, ROW furgnōł do drugij ligi i niy chcioł ańfachowego szpotlawego szmaterloka a kolybocza. Na gruba mie niy przijyni bo komisyjo dała abszlag. Bez fachu i ajnfalu na żywobyci trefiłech nazod do Palowic. Znodłech robota u fesztra a zwyk… Terozki już niy słepia nale bōł czas, co niy krzyźwiołech tydniami… Straciłech dōm po fatrach… straciłech kwatyr we familoku, starciłech zymby i przocieli. Kōńcym straciłech sōm do sia zoca i reszpekt. Keby niy szwester we Dymbiyńsku fto wiy, co kaj bych dzisiej bōł... Tak to je mody. Jedyn tref, cufal i abo żeś je po widnyj strōnie abo w czornyj rzici... Abo bal leci do neca abo furgo na aus a ty wroz z nim. Bōłżeś ftoś a jeżeś żodyn. Taki rychtiś elwer. Ôstatni elwer…