Słuchowisko na podstawie „Pieśni świętojańskiej o Sobótce” Jana Kochanowskiego w reż. Katarzyny Łęckiej w Teatrze Polskiego Radia. Pisze Krzysztof Krzak w Teatrze dla Wszystkich.
Wyjątkowo celnie wstrzeliła się redakcja Teatru Polskiego Radia w kalendarz. W wieczór, gdy w wielu miejscowościach naszego kraju odbywały się inscenizacje nawiązujące do staropolskich „Wianków”, w Programie 1 PR wyemitowano słuchowisko na podstawie Pieśni świętojańskiej o Sobótce Jana Kochanowskiego, w adaptacji i reżyserii Katarzyny Łęckiej.
Sobótka, zwana również Nocą Świętojańską lub Nocą Kupały, to starosłowiańskie święto związane z letnim przesileniem słońca, obchodzone w najkrótszą noc w roku – z 23 na 24 czerwca. Główne obrzędy to palenie ognisk, puszczanie wianków na wodzie, wróżby miłosne i zbieranie ziół. Pieśń świętojańska o Sobótce to z kolei cykl dwunastu pieśni Jana Kochanowskiego, poetycko oddających przebieg tych właśnie obrzędów. Utwór, przynajmniej fragmentarycznie, znany jest byłym i obecnym uczniom szkół średnich – choćby z cytatu „Wsi spokojna, wsi wesoła”, który zdaje się ilustrować sielankowy obraz małych ośrodków. Dla Kochanowskiego była to jego ukochana wieś w Czarnolesie, gdzie osadził akcję utworu. Bohaterkami Pieśni… jest dwanaście dziewcząt, które zgromadzone wokół „sobótki palanej”, czyli świętego ognia, odśpiewują pieśni tematycznie zróżnicowane – o tańcu, miłości, pracy na roli, pasterstwie – generalnie jednak sławiące uroki życia na wsi.
Katarzyna Łęcka, adaptatorka i reżyserka ostatniej w tym sezonie premiery Teatru Polskiego Radia, zredukowała liczbę panien o połowę, nadała im zamiast numerów imiona, skróciła tekst Kochanowskiego i dopisała (?) stylizowane na staropolszczyznę „słowo wiążące” poszczególne fragmenty pieśni Jana z Czarnolasu (w największym stopniu dotyczy to kwestii wypowiadanych przez wijącą obrzęd Ludmiłę, interpretowaną przez Krystynę Tkacz). Świetnie śpiewającym i dbającym o renesansową frazę aktorkom – Katarzynie Łaskiej (Wanda), Joannie Sokołowskiej (Maryś), Katarzynie Zielińskiej (Jagna), Izabeli Bukowskiej-Chądzyńskiej (Hela) i Elżbiecie Nagiel (Zosia) – towarzyszy Kapela Ozimkowicza z Podkarpacia. W jej instrumentarium znajdują się tak egzotyczne instrumenty jak baraban, sopiłka czy drumla. Zespół akompaniuje aktorkom podczas wykonywania tekstów Kochanowskiego, doskonale zgranych z tradycyjną muzyką regionu. Ach, te wszystkie oberki, kujawiaki, polonezy wzbogacane przytupami aktorek! Oczami wyobraźni można zobaczyć kolorowe, ludowe stroje i wirujące w tańcu postaci.
Jeśli dodać do tego wyraziste – dzięki świetnej reżyserii dźwięku Andrzeja Brzoski – odgłosy szumiącej wody czy trzaskających w ognisku szczap, otrzymamy pełny obraz radiowej Pieśni świętojańskiej o Sobótce.
Słuchowisko dostępne jest na stronie podcastowej Polskiego Radia. Zaleca się słuchanie go w słuchawkach – umożliwia to pełny odbiór wrażeń zapewnianych przez zastosowaną tu technikę nagrywania binauralnego, dokonywaną za pomocą dwóch mikrofonów. Technika ta pozwala słuchaczowi precyzyjnie lokalizować w przestrzeni zarejestrowane sygnały akustyczne i tym samym stwarza dźwiękową iluzję przebywania w miejscu nagrania.
